Niewiele wiadomo o tym, jak wyglądało życie Mongołów w epoce brązu. Okres ten był długo owiany tajemnicą z powodu braku artefaktów i osad, a co za tym idzie, archeologom trudno było zrozumieć, w jaki sposób Mongołowie rozwijali się i prosperowali w tamtych czasach.
W niedawno opublikowanym badaniu w czasopiśmie HOMO, zespół badaczy z Uniwersytetu Auckland w Nowej Zelandii, Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie i Mongolskiej Akademii Nauk próbował rozwikłać nieco tę tajemnicę. Naukowcy przebadali szczątki szkieletowe 25 osobników z khirigsuur (kopców ceremonialnych) w okręgu administracyjnym Hovsgol w północnej Mongolii. Kości te pochodzą sprzed około 3500 do 2700 lat.
Według badaczy, szczątki wykazywały niewielkie oznaki chorób zakaźnych i chorób związanych z niedożywieniem, takich jak krzywica, osteomalacja, szkorbut lub uogólniona osteoporoza. Badanie sugeruje, że choroba mogła stać się bardziej powszechna w późniejszych pokoleniach Mongolczyków z powodu zmian demograficznych i kulturowych. Jednak ci Mongołowie żyli w małych grupach, rzadko osiedlając się w jednym miejscu, co utrzymywało choroby zakaźne na dystans.
Ale życie nie zawsze było spokojne. Jeden z męskich szczątków wykazał różne oznaki obrażeń spowodowanych konfliktem interpersonalnym. Na szkielecie znaleziono ostre urazy okołośmiertne, takie jak cięcia lub inne rany, które pojawiają się w momencie śmierci, a także oznaki tępego urazu.
Kości dostarczyły również dodatkowych informacji na temat tego, kiedy Mongołowie przesiedli się na konie. Na szczątkach znaleziono węzły Schmorla, które występują, gdy tkanka miękka dysku kręgowego wciska się w pobliskie kręgi. Ten stan jest powszechny w starszym wieku i degeneracji kręgosłupa, ale jest również związany z jazdą konną. Na szczątkach znaleziono również kilka urazów zgodnych z upadkiem z koni i innych zwierząt, potencjalnie z prób udomowienia.
„Czas wprowadzenia pasterstwa na koniach był czymś, co badacze starali się ustalić ze względu na szerokie implikacje dla zmian w kulturze, handlu, działaniach wojennych i organizacji społeczno-politycznej” – mówi Sarah Karstens, główny badacz projektu, w e-mailu. Odkrycie tych węzłów daje naukowcom pewne dowody na to, że być może jest to okres, w którym Mongolczycy zaczęli pracować ze zwierzętami i jeździć konno.
Karstens mówi, że próbka była zbyt mała, by wyciągnąć jakieś daleko idące wnioski, ale zauważa, że różne urazy i wzory zmian zwyrodnieniowych są zgodne z tym, co dzieje się ze współczesnymi jeźdźcami na koniach. Wyjaśniła również, że w tym okresie zaczyna się kształtować tożsamość kulturowa Mongolii, „jeśli chodzi o koczowniczy, pasterski styl życia, ceremonializm i kulturowe znaczenie zwierząt.”
Pomimo, że wciąż jest wiele do nauczenia się o Mongolii epoki brązu, wiemy teraz więcej o tym, co jedli i jak rozwijali się jako społeczeństwo. Naukowcy są również coraz bliżej poznania, kiedy zwierzęta, a w szczególności konie, stały się kluczowe dla mongolskiego stylu życia.