Guinguette Marais Poitevin

ŚredniowieczeEdit

W średniowieczu tereny dzisiejszego Obwodu Kaliningradzkiego zamieszkiwały plemiona staropruskie (Sambowie) w części zachodniej i litewskie w części wschodniej. Plemiona te rozdzielały rzeki Pregoła i Łyna. Krzyżacy podbili te tereny i założyli państwo zakonne. Na fundamentach zniszczonej pruskiej osady znanej jako Tvanksta, Zakon założył miasto Königsberg (współczesny Kaliningrad). Niemcy zasiedlili te tereny i zasymilowali rdzennych Staroprusów. Tereny zamieszkałe przez Litwinów stały się znane jako Litwa Mniejsza. Stare języki bałtyckie wymarły około XVII wieku, ich użytkownicy zostali zasymilowani i zgermanizowani.

Przednowoczesny okresEdit

W 1525 r, Wielki Mistrz Albert Brandenburski zsekularyzował pruską gałąź Zakonu Krzyżackiego i ustanowił się suwerenem Księstwa Pruskiego. Księstwo to było nominalnie lennem korony polskiej. Później połączyło się z margrabstwem brandenburskim. Od 1525 r. do 1701 r. stolicą księstwa był Królewiec. Gdy centrum Prus przesunęło się na zachód, położenie stolicy stało się zbyt peryferyjne i nową stolicą Prus został Berlin. Podczas wojny siedmioletniej został zajęty przez Imperium Rosyjskie. W 1773 roku region został zreorganizowany w Prowincję Prusy Wschodnie w ramach Królestwa Pruskiego. Terytorium Obwodu Kaliningradzkiego leży w północnej części Prus Wschodnich.

Okres nowożytnyEdit

Historyczna struktura etniczna i religijnaEdit

W 1817 roku Prusy Wschodnie liczyły 796.204 protestantów, 120.123 rzymskich katolików, 2.389 Żydów i 864 mennonitów.

W 1824 roku, na krótko przed połączeniem z Prusami Zachodnimi, populacja Prus Wschodnich wynosiła 1.080.000 osób. Z tej liczby, według Karla Andree, Niemcy stanowili nieco ponad połowę, podczas gdy 280.000 (~26%) było etnicznie polskich, a 200.000 (~19%) etnicznie litewskich. Według Georga Hassela, w 1819 roku było jeszcze 20.000 silnych etnicznych mniejszości kurońskich i łotewskich oraz 2.400 Żydów. Podobne liczby podaje August von Haxthausen w swojej książce z 1839 roku, z podziałem na powiaty. Większość wschodniopruskich Polaków i Litwinów była jednak luteranami, a nie rzymskimi katolikami, jak ich etniczni krewni po drugiej stronie granicy w Imperium Rosyjskim. Jedynie na południowej Warmii (Ermland) katoliccy Polacy – tzw. Warmiacy (nie mylić z protestanckimi Mazurami) – stanowili większość ludności, licząc w 1837 roku 26 067 osób (~81%) w powiecie Allenstein (Olsztyn). Inną mniejszością w XIX-wiecznych Prusach Wschodnich byli etnicznie rosyjscy staroobrzędowcy, zwani też Philipponnen – ich głównym miastem był Eckersdorf (Wojnowo).

Kultura niemiecka i germanizacjaEdit

Prusy Wschodnie były ważnym ośrodkiem kultury niemieckiej. Wiele ważnych postaci, takich jak Immanuel Kant i E. T. A. Hoffmann, pochodziło z tego regionu. Pomimo znacznych zniszczeń podczas II wojny światowej i później, w miastach obwodu nadal można znaleźć przykłady niemieckiej architektury. Styl Jugendstil świadczy o bogatej niemieckiej historii i znaczeniu kulturowym tego obszaru.

Do początku XX wieku Litwini stanowili większość tylko w wiejskich częściach północno-wschodniego krańca Prus Wschodnich (Memelland i Litwa Mniejsza). Podobnie było z łotewskojęzycznymi Kureniekami, którzy zasiedlili wybrzeże Prus Wschodnich między Gdańskiem a Kłajpedą. Na pozostałym obszarze, z wyjątkiem polskich Mazurów na Mazurach (Prusy Południowe), przeważała ludność niemieckojęzyczna.

Ziemie Memelskie (region Kłajpedy), dawniej część północno-wschodnich Prus Wschodnich oraz Litwy Mniejszej, w 1923 roku zostało przyłączone do Litwy. W 1938 r. nazistowskie Niemcy radykalnie zmieniły nazwy około jednej trzeciej nazw miejscowości na tym obszarze, zastępując nazwy staropruskie i litewskie nowo wymyślonymi nazwami niemieckimi.

• Historyczna Litwa Mniejsza obejmuje znaczną część regionu pruskiego, który obecnie jest obwodem kaliningradzkim.

• Łotewskojęzyczne Kursenieki w 16.mówiący po łotewsku Kursenieki w 1649 roku

• Wschodniopruskie miasto uzdrowiskowe Cranz (dziś Zelenogradsk) jak wyglądało ok. 1900. Był to cel podróży niemieckich artystów i inteligencji.

Przejęcie przez Związek RadzieckiEdit

29 sierpnia 1944 r. wojska radzieckie dotarły do granicy Prus Wschodnich. Do stycznia 1945 r. zajęły one całe Prusy Wschodnie z wyjątkiem okolic Królewca. Wielu mieszkańców uciekło w tym czasie na zachód. W ostatnich dniach wojny ponad dwa miliony ludzi uciekło przed Armią Czerwoną i zostało ewakuowanych drogą morską. Zgodnie z postanowieniami umowy poczdamskiej miasto stało się częścią Związku Radzieckiego do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia kwestii terytorialnych w ramach porozumienia pokojowego. To ostateczne rozstrzygnięcie nastąpiło 12 września 1990 r. wraz z podpisaniem Traktatu o ostatecznym uregulowaniu stosunków z Niemcami. Fragment odnoszący się do podziału Prus Wschodnich, w tym obszaru wokół Królewca, jest następujący (zauważ, że w oryginalnym dokumencie Königsberg pisze się „Koenigsberg”):

VI. MIASTO KOENIGSBERG I OBSZAR PRZYLEGŁY
Konferencja rozpatrzyła propozycję Rządu Radzieckiego, aby do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia kwestii terytorialnych na drodze ugody pokojowej, odcinek zachodniej granicy Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, który przylega do Morza Bałtyckiego, przebiegał od punktu na wschodnim brzegu Zatoki Gdańskiej na wschód, na północ od Braunsberg – Goldep, do punktu styku granic Litwy, Rzeczypospolitej Polskiej i Prus Wschodnich.

Konferencja zgodziła się w zasadzie na propozycję Rządu Radzieckiego, dotyczącą ostatecznego przekazania Związkowi Radzieckiemu miasta Królewca i obszaru przyległego do niego, jak opisano powyżej, z zastrzeżeniem zbadania przez ekspertów rzeczywistej granicy.

Prezydent Stanów Zjednoczonych i Premier Wielkiej Brytanii zadeklarowali, że poprą propozycję Konferencji podczas zbliżającego się porozumienia pokojowego.

Königsberg został przemianowany na Kaliningrad w 1946 roku ku pamięci Przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej ZSRR Michaiła Kalinina. Pozostała ludność niemiecka została przymusowo wysiedlona w latach 1947-1948. Podbite terytorium zostało zasiedlone obywatelami Związku Radzieckiego, głównie etnicznymi Rosjanami, ale w mniejszym stopniu także Ukraińcami i Białorusinami.

Język niemiecki został zastąpiony językiem rosyjskim.

W 1950 roku było 1 165 000 mieszkańców, co stanowiło tylko połowę liczby ludności przedwojennej.

Okres zimnej wojnyEdit

Miasto zostało odbudowane podczas zimnej wojny. Terytorium stało się strategicznie ważne jako siedziba radzieckiej Floty Bałtyckiej, ponieważ port jest wolny od lodu w zimie, w przeciwieństwie do Sankt Petersburga (wtedy Leningradu). W związku z tym miasto zostało zamknięte dla zagranicznych gości.

W 1957 roku podpisano, a następnie weszła w życie umowa, która wyznaczyła granicę między Polską a Związkiem Radzieckim.

Obwód został włączony jako pół-eksplawa do Rosyjskiej SRR; od 1946 roku znany jest jako Obwód Kaliningradzki. Według niektórych historyków, Stalin stworzył go jako obłast oddzielony od Litewskiej SRR, ponieważ w ten sposób jeszcze bardziej oddzielił kraje bałtyckie od Zachodu. Nazwy miast, miasteczek, rzek i innych obiektów geograficznych zostały zmienione na nazwy rosyjskie.

Obwód był zarządzany przez komitet planowania Litewskiej SRR, chociaż miał swój własny komitet partii komunistycznej. Jednak kierownictwo Litewskiej SRR (zwłaszcza Antanas Sniečkus) odmówiło aneksji tego terytorium. W 2010 r. niemiecki magazyn Der Spiegel opublikował raport, w którym twierdził, że Kaliningrad został zaoferowany Niemcom w 1990 r. (odpłatnie), ale zostało to zdementowane przez Michaiła Gorbaczowa.

DzisiajEdit

Katedra Chrystusa Zbawiciela w Kaliningradzie jest największą świątynią Obwodu Kaliningradzkiego. Rosyjska katedra prawosławna ma 70 metrów (230 stóp) wysokości i jest dominującym budynkiem śródmieścia na Ploshchad Pobedy.

Katedra Chrystusa Zbawiciela w Kaliningradzie. Architektem kościoła jest Oleg Kopylov, a jego budowa została ukończona we wrześniu 2006 r.

Izolacja Kaliningradu pogłębiła się po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1991 r., kiedy Litwa stała się niepodległym państwem, a jeszcze bardziej, kiedy zarówno Polska, jak i Litwa stały się członkami NATO, a następnie Unii Europejskiej w 2004 r. Od czasu rozpadu Związku Radzieckiego i uzyskania niepodległości przez państwa bałtyckie, Obwód Kaliningradzki został oddzielony od reszty Rosji przez inne państwa, a nie przez inne republiki radzieckie. Sąsiednie kraje wprowadziły ścisłe kontrole graniczne po przystąpieniu do Unii Europejskiej. Wszystkie wojskowe i cywilne połączenia lądowe między tym regionem a resztą Rosji muszą przebiegać przez kraje członkowskie NATO i UE. Rosyjskie propozycje wprowadzenia ruchu bezwizowego między UE a Kaliningradem zostały jak dotąd odrzucone przez UE. Dokonano uzgodnień dotyczących podróży w oparciu o uproszczony dokument tranzytowy (FTD) i uproszczony kolejowy dokument tranzytowy (FRTD). 12 stycznia 1996 roku obwód kaliningradzki, obok swierdłowskiego, stał się pierwszym obwodem w Rosji, który podpisał z rządem federalnym umowę o podziale władzy, przyznającą mu autonomię. Umowa ta została jednak zniesiona 31 maja 2002 r.

Na sytuację ekonomiczną terytorium zły wpływ miała jego izolacja geograficzna oraz znaczne zmniejszenie liczebności rosyjskiego garnizonu wojskowego, który wcześniej był jednym z głównych pracodawców i wspomagał lokalną gospodarkę.

Po 1991 roku niektórzy etniczni Niemcy wyemigrowali na te tereny, na przykład Niemcy Nadwołżańscy z innych części Rosji i Kazachstanu, zwłaszcza po tym, jak Niemcy podnieśli wymagania dla osób z byłego Związku Radzieckiego, aby być akceptowanymi jako etniczni Niemcy i mieć „prawo powrotu”.

Rozmieszczenie Niemców w Rosji, 2010 r, pokazujący większą obecność Niemców w Obwodzie Kaliningradzkim w porównaniu z innymi obszarami w europejskiej Rosji

Niemcy ci są w przeważającej większości rosyjskojęzyczni i jako tacy zostali odrzuceni do przesiedlenia na terenie Niemiec na podstawie nowych przepisów niemieckich. Podobna migracja Polaków z ziem byłego Związku Radzieckiego do Obwodu Kaliningradzkiego również miała miejsce w tym czasie. Sytuacja zaczęła się zmieniać, choć powoli. Niemcy, Litwa i Polska odnowiły kontakty z Obwodem Kaliningradzkim poprzez partnerstwo miast i inne projekty. Przyczyniło się to do wzrostu zainteresowania historią i kulturą społeczności Prus Wschodnich i Lietuvininkai.

W lipcu 2005 roku obchodzono hucznie jubileusz 750-lecia miasta.

W lipcu 2007 roku pierwszy wicepremier Rosji Siergiej Iwanow oświadczył, że jeśli w Polsce zostaną rozmieszczone systemy obrony przeciwrakietowej kontrolowane przez USA, to w Kaliningradzie może zostać rozmieszczona broń jądrowa. 5 listopada 2008 r. rosyjski przywódca Dmitrij Miedwiediew powiedział, że zainstalowanie rakiet w Kaliningradzie jest niemal pewne. Plany te zostały zawieszone w styczniu 2009 roku, ale zrealizowane w październiku 2016 roku. W 2011 roku oddano do użytku radar dalekiego zasięgu Woroneż, który ma monitorować starty rakiet w promieniu około 6000 km. Znajduje się on w osadzie Pionierski (dawniej niemieckie Neukuhren) w obwodzie kaliningradzkim.