Według Carla G. Junga teorii typów psychologicznych , ludzi można scharakteryzować na podstawie ich preferencji ogólnej postawy:
- Extrawertyczny (E) vs. Introwertyczny (I),
Preferencja jednej z dwóch funkcji percepcji:
- Zmysł (S) vs. Intuicja (N),
oraz ich preferencja jednej z dwóch funkcji osądzania:
- Myślenie (T) vs. Uczucie (F)
Trzy obszary preferencji wprowadzone przez Junga są dychotomiami (tj. dwubiegunowymi wymiarami, gdzie każdy biegun reprezentuje inną preferencję). Jung zaproponował również, że u danej osoby jedna z czterech powyższych funkcji jest dominująca – albo funkcja postrzegania, albo funkcja osądzania. Isabel Briggs Myers, badaczka i praktyk teorii Junga, zaproponowała, aby postrzegać relację osądzanie-odbieranie jako czwartą dychotomię wpływającą na typ osobowości:
- osądzanie (J) vs. odbieranie (P)
Pierwsze kryterium, Ekstrawersja – Introwersja, oznacza źródło i kierunek ekspresji energii danej osoby. Ekstrawertyk źródłem i kierunkiem ekspresji energii jest głównie w świecie zewnętrznym, podczas gdy introwertyk ma źródło energii głównie w swoim własnym świecie wewnętrznym.
Drugie kryterium, Wrażliwość – Intuicja, reprezentuje metodę, za pomocą której ktoś odbiera informacje. Wyczuwanie oznacza, że osoba wierzy głównie w informacje, które otrzymuje bezpośrednio ze świata zewnętrznego. Intuicja oznacza, że osoba wierzy głównie w informacje, które otrzymuje ze świata wewnętrznego lub wyobrażeniowego.
Trzecie kryterium, Myślenie – Uczucia, reprezentuje sposób, w jaki osoba przetwarza informacje. Myślenie oznacza, że osoba podejmuje decyzję głównie poprzez logikę. Uczucie oznacza, że z reguły podejmuje decyzję w oparciu o emocje, tj. na podstawie tego, co czuje, że powinien zrobić.
Czwarte kryterium, Osądzanie – Spostrzeganie, odzwierciedla sposób, w jaki osoba wdraża informacje, które przetworzyła. Osądzanie oznacza, że osoba organizuje wszystkie swoje wydarzenia życiowe i z reguły trzyma się swoich planów. Spostrzegawczość oznacza, że osoba jest skłonna do improwizacji i poszukiwania alternatywnych opcji.
Wszystkie możliwe permutacje preferencji w 4 powyższych dychotomiach dają 16 różnych kombinacji lub typów osobowości, reprezentujących, który z dwóch biegunów w każdej z czterech dychotomii dominuje u danej osoby, definiując w ten sposób 16 różnych typów osobowości. Każdy typ osobowości może być przypisany do 4 literowego akronimu odpowiadającej mu kombinacji preferencji:
| ESTJ | ISTJ | ENTJ | INTJ |
| ESTP | ISTP | ENTP | INTP |
| ESFJ | ISFJ | ENFJ | INFJ |
| ESFP | ISFP | ENFP | INFP |
Pierwsza litera w akronimie typu osobowości odpowiada pierwszej literze preferencji postawy ogólnej -. „E” dla ekstrawersji i „I” dla introwersji.
Druga litera w akronimie typu osobowości odpowiada preferencjom w ramach wymiaru odczuwanie-intuicja: „S” oznacza wyczucie, a „N” intuicję.
Trzecia litera w akronimie typu osobowości odpowiada preferencjom w obrębie pary myślenie-odczuwanie: „T” oznacza myślenie, a „F” – uczucie.
Czwarta litera w akronimie typu osobowości odpowiada preferencjom danej osoby w ramach pary osądzanie-odczuwanie: „J” oznacza osądzanie, a „P” percepcję.
Na przykład:
- ISTJ oznacza Introwertyczny, Wyczuwający, Myślący, Osądzający
- ENFP oznacza Ekstrawertyczny, Wrażliwy, Czujący, Odbierający
Jaki jest Twój typ osobowości? Rozwiąż test!
Co oznaczają wartości procentowe przy słowach lub literach określających typ osobowości?
Test Typologii Jungowskiej™ (JTT™) i narzędzie Jung Typology Profiler for Workplace™ (JTPW™) firmy Humanmetrics określają ekspresyjność każdego z czterech wymiarów typu osobowości (Ekstrawersja vs. Introwersja, Wrażliwość vs. Introwersja, Wrażliwość vs. Introwersja, Wrażliwość vs. Introwersja). Introwersja, Wyczucie vs Intuicja, Myślenie vs Uczucie oraz Osądzanie vs Spostrzeganie.)
W JTT™ i JTPW™ skale tych czterech wymiarów reprezentują kontinuum pomiędzy dwoma przeciwległymi biegunami, od 100 na jednym biegunie do 100 na drugim. Tzn. wymiar Ekstrawertyk-Introwertyk jest kontinuum od 100 na Ekstrawersji (tzn. respondent jest w 100% ekstrawertykiem) do 100 na Introwersji (tzn. respondent jest w 100% introwertykiem). Innymi słowy, skala ma długość 200 jednostek:
Ekstrawertyk Introwertyk
Osoby mogą wykazywać cechy obu biegunów, ale zazwyczaj mają preferencję jednego nad drugim. Litera wskazuje preferencję, a procent wskazuje jej zakres.
Wynik E-I równy 0% oznacza, że respondent znajduje się na granicy między byciem ekstrawertykiem a introwertykiem. Wynik Ekstrawersji większy niż 0 – np. 20% – oznacza, że respondent jest o 20% bardziej skłonny do ekstrawersji niż introwersji. Posiadanie wyniku Introwersji większego niż 0 – np. 20% – oznacza bycie o 20% bardziej nachylonym w kierunku Introwersji niż Ekstrawersji.
To samo odnosi się do dychotomii S-N, T-F i J-P.
Podstawy typologii Junga
Jung nazwał Ekstrawersję-Introwersję preferencją ogólnego nastawienia, ponieważ odzwierciedla ona postawę jednostki wobec świata zewnętrznego wyróżnioną przez „kierunek ogólnego zainteresowania” : ekstrawertyk utrzymuje powinowactwo i czerpie energię ze świata zewnętrznego, natomiast introwertyk jest odwrotnie – jego ogólne zainteresowanie skierowane jest w stronę jego świata wewnętrznego, który jest źródłem jego energii.
Jak wspomniano powyżej, Jung wprowadził parę funkcji sądzenia – myślenie i odczuwanie – oraz parę funkcji percepcji – odczuwanie (lub „odczuwanie”) i intuicję.
Preferencja odczuwania i intuicji reprezentuje metodę, za pomocą której człowiek odbiera informacje: Odczuwanie oznacza, że osoba polega głównie na konkretnych, rzeczywistych informacjach – „w takim stopniu, w jakim obiekty wyzwalają odczucia, mają one znaczenie”, podczas gdy intuicja oznacza, że osoba polega na swoich wyobrażeniach o rzeczach opartych na swoim rozumieniu świata. Preferencja myśląco-odczuwająca wskazuje na sposób, w jaki jednostka przetwarza informacje.Preferencja myśląca oznacza, że jednostka podejmuje decyzje w oparciu o logiczne rozumowanie i w mniejszym stopniu kieruje się uczuciami i emocjami.Preferencja odczuwająca oznacza, że podstawą decyzji jednostki są głównie uczucia i emocje.
Jung wprowadził pojęcie hierarchii i kierunku funkcji psychologicznych. Według Junga, jedna z funkcji psychologicznych – funkcja z pary sądzącej lub percepcyjnej – będzie pierwotna (zwana też dominującą). Innymi słowy, jeden z biegunów dwóch dychotomii (Odczuwanie-Odczuwanie i Myślenie-Odczuwanie) dominuje nad pozostałymi biegunami. Preferencja Ekstrawersja-Introwersja wyznacza kierunek dominującej funkcji: kierunek wskazuje na źródło energii, które ją zasila – czyli na świat zewnętrzny dla ekstrawertyków i na świat wewnętrzny dla introwertyków.
Jung zasugerował, że funkcja z drugiej pary będzie drugorzędna (zwana też pomocniczą), ale nadal będzie „czynnikiem decydującym” . Tzn. jeśli dominuje Intuicja, to pomocniczą funkcją jest Myślenie lub Uczucie. Jeżeli dominuje Odczuwanie, to pomocniczym może być Myślenie lub Uczucie. Jeśli jednak dominuje Myślenie, wtedy pomocniczą funkcją jest albo Odczuwanie albo Intuicja, a jeśli dominuje Uczucie, wtedy pomocniczą funkcją jest albo Odczuwanie albo Intuicja. Innymi słowy, funkcja pomocnicza nigdy nie należy do tej samej dychotomii.
Jung nazwał typy czucia i myślenia „racjonalnymi”, ponieważ charakteryzują się one dominacją funkcji osądzających, które dostarczają przesłanek rozumowania (czy to myślenia, czy czucia). „Racjonalna” lub Osądzająca preferencja skutkuje myśleniem, uczuciami, reakcją i zachowaniem, które świadomie działają zgodnie z pewnymi regułami, zasadami lub normami. Ludzie z dominującą „racjonalną” lub osądzającą preferencją postrzegają świat jako uporządkowaną strukturę, która podąża za zestawem reguł.
Nazwał typy odczuwające i intuicyjne „irracjonalnymi”, ponieważ charakteryzują się dominacją funkcji percepcji (albo odczuwania, albo intuicji), a zatem ich „komisje i zaniechania opierają się nie na uzasadnionym osądzie, ale na absolutnej intensywności percepcji” . „Irracjonalna” lub percepcyjna preferencja operuje możliwościami, tj. zakresem możliwych wyników, które wynikają z przyjętych przesłanek lub z odczuć, w większości napędzanych przez procesy nieświadome. Osoby z dominującą preferencją „irracjonalną” lub Perceiving postrzegają świat jako strukturę, która może przybierać różne formy i wyniki. Możliwe jest określenie, poprzez obserwację lub zadawanie pewnych pytań, preferencji Osądzania vs. Perceiving oraz ich siły u danej osoby.
- Jung, C. G. (1971). Typy psychologiczne (Collected works of C. G. Jung, volume 6, Chapter X)
- Briggs Myers, I. (1980, 1995) Gifts Differing: Zrozumieć typ osobowości