Guinguette Marais Poitevin

Definicja/Opis

Zespół nadwyrężenia piszczeli przyśrodkowej (MTSS) lub zespół Shin-Splint jest klinicznym stanem bólowym definiowanym jako ból wywołany wysiłkiem fizycznym wzdłuż tylno-przyśrodkowej granicy kości piszczelowej (dystalna trzecia część) spowodowany powtarzającym się obciążeniem podczas biegania i skakania i prowokowany palpacyjnie na długości ≥5 kolejnych centymetrów.

Amerykańskie Stowarzyszenie Medyczne (AMA) zdefiniowało jako „Ból i dyskomfort w nodze spowodowany powtarzającym się bieganiem po twardych powierzchniach lub wymuszonym, nadmiernym użyciem zginaczy stopy” w Standardowej Nomenklaturze Urazów Sportowych

Inną proponowaną terminologią jest ta opisana przez Brucknera i Kahna, „Bardziej opisowym terminem, który wyjaśnia zapalne zdarzenie trakcyjne w aspekcie piszczelowym kończyny wspólnej u biegaczy jest zapalenie okostnej przyśrodkowej przyczepu piszczelowego lub po prostu zapalenie okostnej przyśrodkowej piszczeli”

Anatomia klinicznie istotna

Patofizjologia shin splints jest łatwiejsza do zrozumienia po zbadaniu odpowiedniej anatomii przekroju poprzecznego. W nodze znajdują się 4 przedziały mięśniowe:

• Przedni: ten przedział zawiera mięsień piszczelowy przedni, mięsień halucynacyjny długi (extensor hallucis longus), mięsień kopytowy długi (extensor digitorum longus) i mięsień kość ramienną (peroneus tertius).

1. Mięsień piszczelowy przedni zgina staw skokowy i odwraca stopę.
3. Rozcięgno mięśnia dwugłowego ramienia (extensor hallucis longus) rozciąga wielki palec u nogi
4. Rozcięgno mięśnia dwugłowego ramienia (extensor digitorum longus) rozciąga pozostałe palce i pomaga w wyproście, podobnie jak kość ogonowa trójkątna (peroneus tertius).

• B) Część głęboka tylna: zawiera zginacz mięśnia dwugłowego ramienia (flexor digitorum longus), piszczel tylną (tibialis posterior) i zginacz mięśnia dwugłowego ramienia (flexor hallucis longus).

1. Poprzedni zginacz piszczeli zgina i odwraca stopę.
2. Pozostałe są głównie zginaczami palców.

• C) Powierzchowny tylny: to grupa brzuchatego mięśnia łydki i podeszwowego; głównie zginacze podeszwowe stawu skokowego.
• D) Boczny: ten przedział zawiera peroneus brevis i longus, głównie zginacze podeszwowe stopy

Dysfunkcja mięśnia piszczelowego przedniego i tylnego są powszechnie implikowane, również obszar przyczepu tych mięśni może być lokalizacją bólu. Nierównowaga mięśniowa i brak elastyczności, szczególnie napięcie mięśnia trójgłowego ramienia (mięśnie brzuchaty łydki, podeszwowy i podbicia), jest powszechnie związane z MTSS. Sportowcy z osłabieniem mięśni triceps surae są bardziej podatni na zmęczenie mięśni, co prowadzi do zmiany mechaniki biegu i obciążenia kości piszczelowej. Lekarze powinni również sprawdzać, czy nie występuje brak elastyczności i nierównowaga mięśni ścięgna i mięśnia czworogłowego.

Epidemiologia /Etiologia

Rozszczep goleni jest częstym urazem sportowym związanym z nadużywaniem, którego częstość występowania wynosi od 4% do 19% w populacjach sportowców i od 4% do 35% w populacjach wojskowych.

W biegaczach (sprinterach, biegaczach średnio- i długodystansowych oraz piłkarzach) został zidentyfikowany jako najczęstszy uraz układu mięśniowo-szkieletowego z częstością występowania od 13,6% do 20,0% i chorobowością 9,5%. Również u tancerzy występuje on u 20% populacji, a do 35% nowych rekrutów biegaczy i tancerzy będzie go rozwijać

Shin-splints jest najczęstszy u biegaczy i skoczków, którzy popełnili błędy treningowe, zwłaszcza gdy przeciążają się lub biegną zbyt szybko jak na ich możliwości. Kontuzja ta może być również związana ze zmianami w programie treningowym, takimi jak zwiększenie dystansu, intensywności i czasu trwania. Bieganie po twardej lub nierównej nawierzchni oraz złe obuwie do biegania (np. o niskiej zdolności amortyzacji wstrząsów) mogą być jednym z czynników związanych z ofiarą wypadku. Nieprawidłowości biomechaniczne, takie jak nieprawidłowości łuku stopy, hiperpronacja stopy, nierówna długość nogi,… są najczęściej wymienianymi czynnikami wewnętrznymi.

Kobiety mają zwiększone ryzyko doznania złamań stresowych, szczególnie z tym zespołem. Wynika to z nieprawidłowości żywieniowych, hormonalnych i biomechanicznych. Osoby z nadwagą są bardziej podatne na wystąpienie tego zespołu. Dlatego ważne jest, aby osoby z nadwagą łączyły ćwiczenia z dietą lub starały się schudnąć przed rozpoczęciem terapii lub programu treningowego. Osoby te, jak również osoby o słabej kondycji, powinny zawsze powoli zwiększać poziom treningu. Chłodna pogoda przyczynia się do tego objawu, dlatego ważne jest (nawet bardziej niż zwykle), aby odpowiednio się rozgrzać.

Patofizjologia jest niejasna, ale istnieją dwie hipotezy do dyskusji: zapalenie okostnej wywołane trakcją powięzi lub lokalna reakcja stresowa kości. Wewnętrznie za najbardziej prawdopodobną przyczynę zespołu stresu piszczeli przyśrodkowej uważa się przewlekły stan zapalny przyczepu mięśniowego wzdłuż tylnej części piszczeli przyśrodkowej oraz zmiany kostne.

Charakterystyka/Prezentacja kliniczna

Głównym objawem jest tępy ból w dystalnych dwóch trzecich tylno-przyśrodkowej granicy kości piszczelowej. Ból jest nieogniskowy, ale rozciąga się na „co najmniej 5 cm” i często jest obustronny, a także nasila się przy każdym kontakcie. Łagodny obrzęk w tym bolesnym obszarze może być również obecny, a tkliwość przy palpacji jest zwykle obecna po wywołującej aktywności przez okres do kilku dni.

Na początku pacjent odczuwa ból tylko na początku treningu, często znikający podczas ćwiczeń, powracający podczas schładzania. Kiedy shin splints się pogarszają, ból może utrzymywać się podczas ćwiczeń, a także może być obecny przez wiele godzin lub dni po zaprzestaniu aktywności wywołującej.

Najczęstszym powikłaniem shin-splints jest złamanie, które objawia się tkliwością przedniej części kości piszczelowej. Objawy neurologiczno-naczyniowe nie są powszechnie przypisywane MTSS, a w przypadku ich obecności, jako źródło bólu nóg należy rozważyć inne patologie, takie jak przewlekły zespół przedziałów wysiłkowych (CECS) lub niewydolność naczyniowa.

Diagnostyka różnicowa

Podejście algorytmiczne zostało ustalone w celu dalszego różnicowania jednostek bólowych nóg wywołanych wysiłkiem fizycznym:

1. Ból spoczynkowy z wyczuwalną tkliwością wskazuje na urazy kostne (MTSS i złamania stresowe),
3. Brak bólu w spoczynku z wyczuwalną tkliwością wskazuje na zespoły uwięźnięcia nerwów
4. Brak bólu w spoczynku bez wyczuwalnej tkliwości wskazuje na zespół funkcjonalnego uwięźnięcia tętnicy podkolanowej i zespół przewlekłego przedziału wysiłkowego

MTSS może pokrywać się z rozpoznaniem zespołu głębokiego przedziału tylnego, ale punktem krytycznym dla różnicowania jest dłużej trwający ból pow porównaniu z zespołem przewlekłego przedziału tylnego głębokiego.

W porównaniu do złamań stresowych, bolesny obszar rozciąga się na więcej niż 5 cm na dystalnych dwóch trzecich przyśrodkowej granicy kości piszczelowej.

KEY POINTS FOR ASSESSMENT AND MANAGEMENT FOR MTSS
HISTORIA	Powiększający się ból podczas ćwiczeń związany z przyśrodkową granicą kości piszczelowej w środkowej i dolnej trzeciej części Ból utrzymuje się do końca życia Ból nie ustępuje. trzeciej Ból utrzymuje się przez godziny lub dni po zaprzestaniu aktywności
BADANIE FIZYCZNE	Intensywna tkliwość zaangażowanej przyśrodkowej granicy kości piszczelowej Ponad 5 cm
OBRAZOWANIE	MRI: Periosteal reaction and edema
TREATMENT	Mainly conservative (running retraining, ESWT)

It is important to differentiate MTSS from:

• Stress Fracture
• Chronic Exertional Compartmental Syndrome
• Sciatica
• Deep Vein Thrombosis (DVT)
• Popliteal Artery Entrapment
• Muscle Strain
• Tumour

.

• Endofibroza tętnicza
• Infekcja
• Uwięźnięcie nerwu (wspólnego/powiększonego kości ramiennej i odpiszczelowego)

Następujące dwa warunki są czasami błędnie diagnozowane jako shin splints.

Ból w przedniej (zewnętrznej) części podudzia może być zespołem przedziału: Obrzęk mięśni w obrębie zamkniętego przedziału, który powoduje ucisk. Objawy zespołu przedziałów obejmują ból nogi, nietypowe odczucia nerwowe, a w końcu osłabienie mięśni.

Ból w dolnej części nogi może być również złamaniem stresowym (niepełne pęknięcie kości), które jest znacznie poważniejszym urazem niż shin splints. Ból złamania stresowego jest ogniskowy z tkliwością w mniej niż 5 cm. które mogą być znalezione z odciskiem palca jako definitywne miejsce ostrego bólu. Dodatkowo, złamania stresowe często czują się lepiej rano, ponieważ kość odpoczywała przez całą noc; shin splints często czują się gorzej rano, ponieważ tkanka miękka napina się przez noc. Shin splints są również najbardziej bolesne, kiedy pacjent na siłę próbuje podnieść stopę w górę za kostkę i zgiąć stopę.

Procedury diagnostyczne

Postawienie diagnozy na podstawie wywiadu i badania fizykalnego jest najbardziej logicznym podejściem.

1. Standaryzowany wywiad zawiera pytania dotyczące początku i lokalizacji bólu:
   • Jeżeli występuje ból wywołany ćwiczeniami wzdłuż dystalnych 2/3 przyśrodkowej granicy kości piszczelowej: podejrzewa się rozpoznanie MTSS
   • Sportowiec jest pytany o to, co nasilało i łagodziło jego ból: Jeśli ból jest prowokowany podczas lub po wysiłku fizycznym i zmniejsza się podczas względnego odpoczynku, podejrzewa się rozpoznanie MTSS
   • Sportowiec jest pytany o skurczowy, piekący i uciskający ból łydki i/lub szpilki i igły w stopie (ich obecność może być oznaką przewlekłego zespołu przedziałów wysiłkowych, który może być współistniejącym urazem lub jedynym wytłumaczeniem bólu): Jeśli nie są obecne, podejrzewa się rozpoznanie MTSS
2. Badanie fizykalne Jeśli MTSS jest podejrzewane po przeprowadzeniu wywiadu: tylno-przyśrodkowa granica kości piszczelowej jest palpacyjnie badana, a zawodnicy są pytani o obecność rozpoznawalnego bólu (tj. pochodzącego z bolesnych czynności).
   • Jeśli nie występuje ból przy palpacji lub ból jest wyczuwalny na odcinku mniejszym niż 5 cm: należy uznać, że występują inne urazy podudzia (np. złamanie stresowe), a sportowiec jest oznaczony jako nie mający MTSS
   • Jeśli występują inne objawy, które nie są typowe dla MTSS (silny i widoczny obrzęk lub rumień wzdłuż przyśrodkowej granicy): należy rozważyć inny uraz nogi
   • Jeśli rozpoznawalny ból jest obecny przy palpacji na odcinku 5 cm lub większym i nie występują żadne nietypowe objawy, rozpoznanie MTSS jest potwierdzone.

Detmer w 1986 roku opracował system klasyfikacji dzielący MTSS na trzy typy:

1. Typ I – mikrozłamanie kości piszczelowej, reakcja stresowa kości lub złamanie korowe
2. Typ II – periostalgia z przewlekłego awulsyjnego uszkodzenia okostnej w miejscu połączenia okostnowo-powięziowego
3. Typ lll – zespół przewlekłego przedziału.

Badania obrazowe nie są konieczne do rozpoznania shin-splints, ale kiedy leczenie zachowawcze zawodzi, przydatne może być wykonanie echa. Jeśli uraz przekształcił się w złamanie stresowe, skan rentgenowski może wykazać czarne linie. Trójfazowe badanie kości może wykazać różnicę między złamaniem stresowym a zespołem stresowym kości piszczelowej przyśrodkowej. Rezonans magnetyczny może również wykluczyć guzy/obrzęki.

Ważne jest, aby klinicyści byli świadomi, że około 1/3 (32%) sportowców z MTSS ma współistniejące urazy podudzia

Mierniki wyniku

Punktacja MTSS powinna być stosowana jako podstawowy miernik wyniku w MTSS, ponieważ jest ważna, wiarygodna i odpowiada na potrzeby. Mierzy on:

• Ból w spoczynku
• Ból podczas wykonywania czynności życia codziennego
• Ograniczenia w uprawianiu sportu
• Ból podczas uprawiania sportu.

Punktacja MTSS mierzy w szczególności ból wzdłuż podudzia i ograniczenia wynikające z bólu podudzia.

Badanie

Badanie wykazuje intensywną tkliwość przy palpacji wzdłuż przyśrodkowej granicy kości piszczelowej, przednia część kości piszczelowej, jednakże, zazwyczaj nie jest tkliwa. Objawy nerwowo-naczyniowe są zwykle nieobecne. W odróżnieniu od złamania stresowego, ból nie jest skoncentrowany w konkretnym punkcie, ale obejmuje zmienną odległość kilku centymetrów w dystalnej przyśrodkowej i proksymalnej dystalnej trzeciej części kości piszczelowej. W bolesnym obszarze nie ma prawdziwego pochodzenia mięśniowego, ale do przyśrodkowej granicy kości piszczelowej przyczepia się powięź głęboka. Z doświadczenia klinicznego wynika, że często wyczuwalne jest bolesne pasmo poprzeczne, które najprawdopodobniej odpowiada ścięgnowi podeszwowemu. Dlatego też obecnie uważa się, że MTSS pochodzi z przeciążenia kości piszczelowej, a nie z przylegającego stresu tkanek miękkich

Lekarze powinni uważnie ocenić ewentualne nieprawidłowości w kolanie (zwłaszcza genu varus lub valgus), skręcenie kości piszczelowej, koślawość kości udowej, nieprawidłowości łuku stopy lub rozbieżność długości nogi. Należy również ocenić ruchy kostek i stawów skokowych. Lekarze powinni również sprawdzać brak elastyczności i nierównowagi mięśni ścięgna i mięśnia czworogłowego oraz osłabienie „mięśni rdzenia”. Stabilność mięśni rdzenia i miednicy można ocenić oceniając zdolność pacjenta do utrzymania kontrolowanej, poziomej miednicy podczas mostka miednicowego z pozycji leżącej na wznak lub zgięcia kolana w pozycji stojącej z jedną nogą.
Sprawdzenie obuwia pacjenta może ujawnić ogólnie zużyte buty lub wzorce zgodne z rozbieżnością długości nóg lub innymi biomechanicznymi nieprawidłowościami.
Nieprawidłowe wzorce chodu powinny być oceniane przy pomocy pacjenta chodzącego i biegającego na bieżni.

Medyczne postępowanie

Leczenie jest głównie zachowawcze i nie ma żadnego leczenia, które byłoby skuteczne dla sportowców. Dlatego tymczasowe ograniczenie lub nawet zaprzestanie prowokującej aktywności jest najczęściej początkową reakcją zarówno sportowca, jak i trenera na zmniejszenie objawów.

Opcje leczenia obejmują ultradźwięki, terapię pozaustrojową falą uderzeniową i zastrzyki steroidowe. Schulze i wsp. przyjrzeli się różnym opcjom leczenia, od stosowania miejscowych i ogólnoustrojowych leków przeciwzapalnych po fizjoterapię z wykorzystaniem ultradźwięków, fonoforezy i tarcia miejscowego. Doszli jednak do wniosku, że żadna z tych metod nie okazała się lepsza od pozostałych.

Leczenie chirurgiczne jest rzadko konieczne. Jest ono wskazane u sportowców, u których nie powiodło się roczne leczenie zachowawcze lub u których dolegliwości nawracają (dwa lub więcej razy). Procedura chirurgiczna polega na uwolnieniu powięzi głębokiej tylnej w celu zmniejszenia napięcia lub ucisku, a także w celu leczenia wynikającej z tego utraty krążenia. Opisana technika jest procedurą otwartą z fasciotomią poprzez wykonanie jednego lub więcej nacięć tylnego przedziału głębokiego, uwolnienie „mostka podeszwowego” i resekcję okostnej z zaangażowanej przyśrodkowej kości piszczelowej.

35% i 34% miało doskonały i dobry wynik, podczas gdy 22% i 9% było odpowiednio uczciwe i słabe, a tylko „41% sportowców w pełni powróciło do aktywności sportowej sprzed objawów”

Pooperacyjnie pacjenci muszą przestrzegać stopniowanego programu rehabilitacji podobnego do tego stosowanego w leczeniu nieoperacyjnym.

Postępowanie w terapii fizycznej

Edukacja pacjenta i program stopniowanego obciążania wydają się być najbardziej logicznymi metodami leczenia. Terapia zachowawcza powinna początkowo mieć na celu korektę funkcjonalnych, chodu i biomechanicznych czynników przeciążenia.

Ostatnio „trening biegowy” został uznany za obiecującą strategię leczenia, a program stopniowanego biegu został zasugerowany jako interwencja polegająca na stopniowym obciążaniu tkanek.

Prewencja MTSS została zbadana w kilku badaniach i zalecano stosowanie wkładek amortyzujących, wkładek kontrolujących pronację i stopniowanych programów biegowych.

Unikanie przeciążeń jest głównym środkiem zapobiegawczym MTSS lub shin-splints. Głównym celem leczenia shin-splints jest złagodzenie bólu i powrót do aktywności wolnej od bólu.

W leczeniu shin-splints ważne jest zbadanie czynników ryzyka, co ułatwia postawienie diagnozy i zapobieganie tej chorobie. W następnej tabeli można je znaleźć. (Level of Evidence: 1a)

Czynniki wewnętrzne	Czynniki zewnętrzne
Wiek. Płeć Wysokość Waga Tłuszcz w organizmie Kąt nachylenia szyjki kości udowej Kalgulacja kości udowej Pes clavus Hyperpronacja Luzja stawów Aerytroskopia Podeszwa Wytrzymałość tlenowa/kondycjonowanie Zmęczenie Siła i równowaga pomiędzy zginaczami i prostownikami Giętkość mięśni/stawów Umiejętności sportowe/koordynacja Czynniki fizjologiczne	Czynniki związane ze sportem Typ sportuCzynniki związane ze sportem Typ sportu Ekspozycja (np.g., bieganie po jednej stronie drogi) Natura wydarzenia (np, bieganie po wzniesieniach) Sprzęt Podeszwa/nawierzchnia Miejsce/nadzór Powierzchnia do gry Środki bezpieczeństwa Warunki pogodowe Temperatura

Kontrola czynników ryzyka może być odpowiednią strategią do wstępnego unikania i leczenia MTSS: MIO2

• Płeć żeńska
• Poprzednia historia MTSS
• mniejsza liczba lat doświadczenia w bieganiu
• używanie ortez
• zwiększony wskaźnik masy ciała
• pronacyjna postawa stopy pronującej (zwiększone opadanie stawu skokowego)
• Zwiększona plantarfleksja stawu skokowego
• Zwiększona rotacja zewnętrzna biodra

Rola ruchu rotacji wewnętrznej biodra jest niejasna. Różnice pomiędzy wydajnością mięśni bioder w MTSS i grupie kontrolnej mogą być raczej skutkiem niż przyczyną MIO2

Ostra faza

2-6 tygodni odpoczynku w połączeniu z lekami jest zalecane w celu poprawy objawów oraz szybkiego i bezpiecznego powrotu po okresie odpoczynku. NLPZ i Acetaminofen są często stosowane w celach przeciwbólowych. Również krioterapia z użyciem okładów z lodu i ewentualnie żeli przeciwbólowych może być stosowana po ćwiczeniach przez okres 20 minut.

Istnieje wiele metod fizykoterapii, które można stosować w ostrej fazie, ale nie ma dowodów na to, że te terapie, takie jak ultradźwięki, mobilizacja tkanek miękkich, stymulacja elektryczna będą skuteczne. Zastrzyk kortykoidu jest przeciwwskazany, ponieważ może to dać gorsze poczucie zdrowia. Ponieważ zdrowe tkanki są również leczone. Zastrzyk kortykoidowy podaje się w celu zmniejszenia bólu, ale tylko w połączeniu z odpoczynkiem.

Długotrwały odpoczynek nie jest idealny dla sportowca

Faza podostra

Leczenie powinno mieć na celu modyfikację warunków treningowych i usunięcie ewentualnych nieprawidłowości biomechanicznych. Zmiana warunków treningowych może polegać na zmniejszeniu dystansu, intensywności i częstotliwości biegu oraz intensywności o 50%. Zaleca się unikanie wzniesień i nierównych nawierzchni.

W okresie rehabilitacji pacjent może wykonywać ćwiczenia o niskim stopniu oddziaływania i ćwiczenia cross-treningowe (np. bieganie na maszynie do hydrosiłowni). Po kilku tygodniach sportowcy mogą powoli zwiększać intensywność i czas trwania treningu oraz dodawać do programu rehabilitacji zajęcia specyficzne dla danego sportu, a także bieganie po wzniesieniach, pod warunkiem, że nie odczuwają bólu. ożna wprowadzić program ćwiczeń rozciągających i wzmacniających (ekscentrycznych) łydki, aby zapobiec zmęczeniu mięśni. (Level of Evidence: 3a) (Level of Evidence: 3a) (Level of Evidence: 5). Pacjenci mogą również odnieść korzyści ze wzmocnienia mięśni rdzenia bioder. Rozwijanie stabilności rdzenia z silnymi mięśniami brzucha, pośladków i bioder może poprawić mechanikę biegu i zapobiec urazom kończyn dolnych.

Trening równowagi proprioceptywnej ma kluczowe znaczenie w edukacji nerwowo-mięśniowej. Można go wykonać za pomocą stania na jednej nodze lub deski do balansowania. Poprawa propriocepcji zwiększy efektywność pracy mięśni stabilizujących stawy i postawę oraz pomoże ciału reagować na nieregularności powierzchni biegowej, co również jest kluczowe w zapobieganiu ponownym urazom.

Wybór dobrych butów z dobrą amortyzacją może pomóc w zapobieganiu nowym lub ponownym urazom. Dlatego ważne jest, aby zmieniać buty sportowca co 250-500 mil, czyli na dystansie, na którym większość butów traci do 40% swoich zdolności amortyzacyjnych.

W przypadku problemów biomechanicznych stopy, osoby mogą skorzystać z wkładek ortopedycznych. Dostępne bez recepty ortezy (elastyczne lub półsztywne) mogą pomóc przy nadmiernej pronacji stopy i pes planus. Odlew lub pneumatyczna orteza może być konieczne w ciężkich przypadkach.
Terapia manualna może być stosowana do kontroli kilku biomechanicznych nieprawidłowości kręgosłupa, stawu krzyżowo-biodrowego i różnych nierównowag mięśniowych. Są one często stosowane w celu zapobiegania nawrotom do starego urazu.

Istnieje również akupunktura, terapia ultradźwiękowa i terapia falą uderzeniową pozaustrojową, ale ich skuteczność nie została jeszcze udowodniona.

Kliniczne podstawy

„Shin splints” to niejasny termin, który oznacza ból i dyskomfort w dolnej części nogi, spowodowany powtarzającym się stresem związanym z obciążeniem. Według różnych badań, przyczyn tej patologii może być wiele. Dlatego dobra znajomość anatomii jest zawsze ważna, ale ważne jest również, aby znać inne zaburzenia w obrębie podudzia, aby wykluczyć inne możliwości, co ułatwia zrozumienie, co jest nie tak. Należy również przeprowadzić szczegółowy przegląd znanych czynników ryzyka, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, aby rozpoznać czynniki, które mogą przyczynić się do powstania dolegliwości i zająć się tymi problemami.

1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Winters, M. Medial tibial stress syndrome: diagnosis, treatment and outcome assessment (PhD Academy Award). Br J Sports Med. 2018
2. 2.0 2.1 2.2 2.3 Thacker, S. B., Gilchrist, J., Stroup, D. F., & Kimsey, C. D. The prevention of shin splints in sports: a systematic review of literature. Medicine & Nauka w sporcie & Exercise. 2002; 34(1): 32-40.
3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 Galbraith, R. M., & Lavallee, M. E. Medial tibial stress syndrome: conservative treatment options. Current reviews in musculoskeletal medicine. 2009; 2(3): 127-133.
4. 4.00 4.01 4.02 4.03 4.04 4.05 4.06 4.07 4.08 4.09 4.10 4.11 4.12 4.13 4.14 4.15 4.16 4.17 Lohrer, H., Malliaropoulos, N., Korakakis, V., & Padhiar, N. Exercise-induced leg pain in athletes: diagnostic, assessment, and management strategies. Lekarz i medycyna sportowa. 2018
5. Pietrzak, M. Diagnoza i postępowanie w ostrym zespole stresu piszczelowego przyśrodkowego u 15-letniej żeńskiej zawodniczki surfingu ratunkowego. International journal of sports physical therapy. 2014; 9(4): 525.
6. Winters, M., Bakker, E. W. P., Moen, M. H., Barten, C. C., Teeuwen, R., & Weir, A. Medial tibial stress syndrome can be diagnosed reliably using history and physical examination. Br J Sports Med.2018; 52(19): 1267-1272.
7. 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 Broos P. Sportletsels : aan het locomotorisch apparaat. Leuven: Garant, 1991. (Level of Evidence: 5)
8. Peterson L, Renström P. Sports Injuries: Their Prevention and Treatment. London: Dunitz. 2001
9. Reid DC. Sports Injury Assessment and Rehabilitation. Nowy Jork: Churchill Livingstone. 1992
10. 10.0 10.1 The runner´s world editors. Everything you need to know about shin splints. Dostępne od: http://www.runnersworld.com/tag/shin-splints. (Dostęp 10/12/2018) Level of evidence 5
11. 11.0 11.1 11.2 Moen, M. H., Tol, J. L., Weir, A., Steunebrink, M., & De Winter, T. C. Medial tibial stress syndrome. Sports medicine. 2009; 39(7): 523-546. (Poziom dowodów 3A)
12. 12.0 12.1 Beck B. Tibial stress injuries: an aetiological review for the purposes of guiding management. Sports Medicine. 1998; 26(4):265-279.
13. Kortebein PM, Kaufman KR, Basford JR, Stuart MJ. Medial tibial stress syndrome. Med Sci Sports Exerc 2000;32(3 Suppl):S27-33.(Level of evidence 1A)
14. Wilder R, Seth S. Overuse injuries: tendinopathies, stress fractures, compartment syndrome, and shin splints. Clin Sports Med. 2004;23(1):55-81. (Poziom dowodów 4)
15. Fredericson M. Common injuries in runners. Diagnostyka, rehabilitacja i zapobieganie. Sports Med. 1996;21:49-72. (Poziom dowodów 4)
16. Strakowski J, Jamil T. Management of common running injuries. Phys Med Rehabil Clin N Am. 2006;17(3):537-552.(Level of evidence 2A)
17. 17.0 17.1 Dugan S, Weber K. Stress fracture and rehabilitation. Phys Med Rehabil Clin N Am. 2007;18(3):401-416. (Level of evidence 3A)
18. Sommer H, Vallentyne S. Effect of foot posture on the incidence of medial tibial stress syndrome. Med Sci Sports Exerc. 1995;27:800-804. (Level of evidence 3A)
19. Niemuth P, Johnson R, Myers M, Thieman T. Hip muscle weakness and overuse injuries in recreational runners. Clin J Sport Med. 2005;15(1):14-21. (Poziom dowodów 1A)
20. Greenman P. Principles of manual medicine. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins. 2003;3(11):337-403, 489. . (Poziom dowodów 1A)
21. Howell J. Effect of counterstrain on stretch reflexes, Hoffmann reflexes, and clinical outcomes in subjects with plantar fasciitis. J Am Osteopath Assoc. 2006;106(9):547-556. (Poziom dowodów 1B)
22. Karageanes S. Principles of manual sports medicine. Philadelphia, PA: Lippincott, Williams and Wilkins. 2005: 467-468. Level of evidence 1A)
23. Moen, M. H., Holtslag, L., Bakker, E., Barten, C., Weir, A., Tol, J. L., & Backx, F. The treatment of medial tibial stress syndrome in athletes; a randomized clinical trial. Sports Medicine, Arthroscopy, Rehabilitation, Therapy & Technology.2012; 4(1): 12.(Level of evidence 1A)
24. Yates B, Allen MJ, Barnes MR. Outcome of surgical treatment of medial tibial stress syndrome. J Bone Joint Surg Am. 2003;85-A(10):1974-80. (Level of evidence 4)
25. Holen KJ, Engebretsen L, Grontvedt T, Rossvoll I, Hammer S, Stoltz V. Surgical treatment of medial tibial stress syndrome (shin splint) by fasciotomy of the superficial posterior compartment of the leg. Scand J Med Sci Sports. 1995;5(1):40-3. (Level of evidence 1A)
26. Alfayez, S. M., Ahmed, M. L., & Alomar, A. Z. A review article of medial tibial stress syndrome. Journal of Musculoskeletal Surgery and Research. 2017; 1(1): 2. (Level of Evidence: 4)
27. Winkelmann, Z. K., Anderson, D., Games, K. E., & Eberman, L. E. Risk Factors for Medial Tibial Stress Syndrome in Active Individuals: An Evidence-Based Review. Journal of athletic training. 2016; 51(12):1049-1052. (Level of Evidence: 1a)
28. Couture C, Karlson K. Tibial stress injuries: decisive diagnosis and treatment of 'shin splints'. Phys Sportsmed. 2002;30(6):29-36.(Level of Evidence: 3a)
29. 29.0 29.1 29.2 DeLee J, Drez D, Miller M. DeLee and Drez’s orthopaedic sports medicine principles and practice. Philadelphia, PA: Saunders. 2003:2155-2159.(Level of Evidence: 5)

.