Strach przed dentystą ma różne podłoże, od bardzo łagodnego do silnego. Dlatego też w środowisku stomatologicznym technika i postępowanie, które sprawdza się w przypadku jednego pacjenta, może nie działać w przypadku innego. Niektóre osoby mogą wymagać indywidualnego podejścia do zarządzania i leczenia.
Zarządzanie osobami z lękiem stomatologicznym może odbywać się za pomocą metod krótkoterminowych, takich jak hipnoza i znieczulenie ogólne, lub długoterminowych, takich jak terapia poznawczo-behawioralna i rozwijanie umiejętności radzenia sobie z problemami. Krótkoterminowe metody okazały się nieskuteczne w przypadku długoterminowego leczenia fobii, ponieważ wiele osób powraca do wzorca unikania leczenia po jego zakończeniu. Podejścia psychologiczne są bardziej skuteczne w utrzymaniu regularnej opieki stomatologicznej, ale wymagają większej wiedzy od stomatologa i motywacji od pacjenta
Podobnie, techniki odwracania uwagi mogą być również wykorzystywane do odwrócenia uwagi pacjenta, aby umożliwić mu uniknięcie przypuszczeń o negatywnym nastawieniu i bycie bardziej komfortowym. Można to osiągnąć poprzez oglądanie telewizji lub filmów, albo poprzez fizyczne odwrócenie uwagi, takie jak skupienie się na innej części ciała, np. poruszanie palcami u rąk lub nóg.
Edytuj
ModelowanieEdytuj
Modelowanie jest formą terapii psycho-behawioralnej stosowanej w celu złagodzenia lęku stomatologicznego. Powszechnie stosowana w stomatologii dziecięcej, polega na pokazie zabiegu w symulowanym środowisku. Pozwala to pacjentowi na obserwację zachowania przyjaciela, członka rodziny lub innego pacjenta w podobnej sytuacji, co umożliwia naukę nowych mechanizmów radzenia sobie. Modelowanie może być prezentowane na żywo z udziałem rodzica lub aktora, jak również wirtualnie poprzez nagrane wcześniej filmy.
Tell-show-doEdit
Tell-show-do jest powszechną praktyką niefarmakologiczną stosowaną w celu opanowania zachowań takich jak strach przed zębami, szczególnie w stomatologii dziecięcej. Celem tej interwencji jest promowanie pozytywnego nastawienia do stomatologii oraz budowanie relacji z pacjentem w celu poprawy przestrzegania zaleceń. Pacjent jest stopniowo wprowadzany w proces leczenia. Najpierw lekarz „opowiada” pacjentowi, na czym będzie polegał zabieg, używając słów. W fazie „show” pacjent jest zapoznawany z leczeniem stomatologicznym za pomocą demonstracji. Na koniec, w fazie „do”, dentysta przystępuje do wykonania zabiegu, stosując te same procedury i demonstracje, które przedstawiono pacjentowi.
Techniki behawioralneEdit
Technika znana jako kontrola behawioralna polega na tym, że pacjent daje lekarzowi sygnał, kiedy ma przerwać zabieg. Może to być po prostu podniesienie ręki, aby dać lekarzowi znać, jednak sygnał, który jest wybrany zostanie omówiony wcześniej. Technika ta daje pacjentom poczucie kontroli nad wizytą, a tym samym wzbudza zaufanie do dentysty.
Terapia poznawczo-behawioralnaEdit
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) wydaje się zmniejszać strach przed dentystą i zwiększać częstotliwość wizyt u niego. Inne środki, które mogą być przydatne, obejmują odwracanie uwagi, kierowane wyobrażenia, techniki relaksacyjne i muzykoterapię. Uważa się, że techniki behawioralne są wystarczające dla większości osób z łagodnym lękiem. Jakość dowodów na poparcie tej tezy jest jednak niska.
Zmiany środowiskaEdit
Sugeruje się, że atmosfera panująca w gabinecie stomatologicznym może odgrywać istotną rolę w wywoływaniu lęku i niepokoju związanego z leczeniem stomatologicznym poprzez wyzwalanie bodźców sensorycznych. Sugeruje się, że pracownicy recepcji i pielęgniarki stomatologiczne mogą przyczynić się do wywołania lepszych wrażeń poznawczych i emocjonalnych u pacjentów wykazujących lęk, prezentując pozytywną i troskliwą postawę oraz stosując dobre techniki komunikacji. Zaniepokojeni pacjenci nie powinni czekać zbyt długo w poczekalniach, aby mieli mniej czasu na przypominanie sobie i absorbowanie negatywnych uczuć. Istnieją niewielkie dowody na to, że poczekalnie z łagodnie grającą muzyką, przyciemnionymi światłami i chłodniejszą temperaturą dają bardziej uspokajający efekt. Stwierdzono również, że maskowanie silnych zapachów klinicznych, takich jak eugenol, przyjemniejszymi zapachami może pomóc w zmniejszeniu lęku, jednak jest to bardziej prawdopodobne, że będzie to skuteczne w przypadku umiarkowanego, a nie silnego lęku.
HipnozaEdit
Hipnoza może być przydatna u niektórych osób. Hipnoza może poprawić poziom współpracy danej osoby i zmniejszyć kneblowanie.
Progresywna relaksacja mięśniEdit
Zwykle wykonywana w pozycji siedzącej, ta technika relaksacyjna dla pewnych grup mięśni może być wdrożona w poczekalni.Główne grupy mięśni obejmują
- stopy, łydki, uda, i pośladki
- ręce, przedramiona, i bicepsy
- klatka piersiowa, brzuch, i dolna część pleców; i
- głowa, twarz, gardło, i ramiona
Kroki według Edmunda Jacobsona są następujące:
- Łagodny wdech, przytrzymanie i wydech, będąc świadomym wznoszenia się i opadania klatki piersiowej.
- Lekko rozszerz i rozciągnij palce stóp w kierunku kolan, przytrzymaj krótko, a następnie puść. Rozpoznaj różnicę w odczuciach.
- Wciśnij pięty stóp w podłogę, przytrzymaj i puść.
- Wciśnij kolana razem, przytrzymaj krótko zanim pozwolisz im się rozejść. Bądź świadomy tej zmiany.
- Zaciśnij pośladki razem, przytrzymaj zanim puścisz.
- Przyciągnij mięśnie brzucha w kierunku kręgosłupa, przytrzymaj krótko zanim puścisz. Poczuj różnicę.
- Delikatnie przyciągnij ramiona w kierunku uszu, na tyle, aby poczuć w nich napięcie, przytrzymaj krótko przed puszczeniem.
- Prasuj górne części ramion i łokcie do boków ciała, przytrzymaj, a następnie puść. Rozpoznaj różnicę w uczuciach.
- Delikatnie zaciśnij dłonie, przytrzymaj i puść.
- Wyciągnij lekko głowę do przodu, przytrzymaj krótko zanim puścisz napięcie i pozwolisz głowie powrócić do pozycji spoczynkowej.
- Przyciśnij wargi do siebie zanim puścisz, aż będą ledwo dotykać. Przyciśnij wargi i puść, czując jak napięcie znika.
- Przyciśnij język do dachu ust, przytrzymaj krótko przed puszczeniem go luźno.
Systematyczne odczulanieEdit
Odczulanie w stomatologii odnosi się do stopniowego wystawiania pacjenta na działanie nowej procedury w celu uspokojenia jego lęku. Opiera się na zasadzie, że pacjent może przezwyciężyć swój lęk, jeśli będzie stopniowo, w sposób kontrolowany i systematyczny, wystawiany na działanie bodźców, których się obawia, niezależnie od tego, czy są one wyobrażone czy rzeczywiste. Ekspozycja na obawiające się bodźce lub sytuacje jest uznawana za główny element leczenia określonych fobii.
LekiEdit
Farmakologiczne techniki leczenia lęku stomatologicznego obejmują zakres od świadomej sedacji do znieczulenia ogólnego; są one często stosowane i najlepiej sprawdzają się w połączeniu z technikami behawioralnymi (niefarmakologicznymi).
PremedykacjaEdit
Premedykacja odnosi się do leków podawanych przed rozpoczęciem leczenia stomatologicznego. Benzodiazepiny, należące do klasy leków uspokajających, są powszechnie stosowane jako leki premedykacyjne w postaci tabletek, aby ułatwić opanowanie lęku przed leczeniem stomatologicznym. Benzodiazepiny są jednak uzależniające i mogą być nadużywane, dlatego należy przepisywać tylko minimalną wymaganą liczbę tabletek. Pacjenci mogą być również zobowiązani do obecności osoby towarzyszącej podczas wizyty u dentysty. W Wielkiej Brytanii temazepam był lekiem z wyboru, jednak ostatnio znacznie popularniejszy stał się midazolam. Przeprowadzona niedawno metaanaliza porównująca doustny midazolam z placebo wykazała pewną poprawę w zakresie współpracy u dzieci stosujących midazolam. Jedną z wad premedykacji doustnej jest to, że nie można jej miareczkować (tzn. trudno jest dostosować dawkę w celu kontrolowania pożądanego poziomu sedacji) i dlatego technika ta powinna być stosowana tylko wtedy, gdy inne miareczkowane techniki sedacji są nieodpowiednie.
Świadoma sedacjaEdit
Świadoma sedacja odnosi się do zastosowania pojedynczego leku lub kombinacji leków w celu zrelaksowania się i zmniejszenia bólu podczas zabiegu medycznego lub stomatologicznego. Istnieje szereg technik i leków, które mogą być stosowane; muszą one być dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta, biorąc pod uwagę historię choroby, umiejętności i wyszkolenie dentysty/sediatry oraz dostępne urządzenia i sprzęt.
Znieczulenie ogólneEdit
Znieczulenie ogólne w stomatologii może być wykonywane tylko w warunkach szpitalnych.
Zastosowanie znieczulenia ogólnego w celu zmniejszenia bólu i lęku związanego z leczeniem stomatologicznym powinno być odradzane, a znieczulenie ogólne powinno być wykonywane tylko wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne.
Znieczulenie ogólne powinno być stosowane tylko wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne.