Derwisz praktykuje wiele rytuałów, z których podstawowym jest dhikr, czyli wspominanie Allaha. Dhikr polega na recytacji pobożnej modlitwy islamskiej. Ten dhikr jest połączony z fizycznym wysiłkiem ruchu, szczególnie tańcem i wirowaniem, w celu osiągnięcia stanu, który przez osoby postronne uważany jest za jeden z „ekstatycznych transów”. Jak wyjaśniają Sufi:
W symbolice rytuału Sema, kapelusz z wielbłądziej sierści (sikke) Semazena reprezentuje nagrobek ego; jego szeroka, biała spódnica (tennure) reprezentuje całun ego. Zdejmując czarny płaszcz (hırka), duchowo odradza się do prawdy. Na początku Sema, poprzez trzymanie ramion na krzyż, semazen wydaje się reprezentować liczbę jeden, świadcząc w ten sposób o jedności Boga. Podczas wirowania jego ramiona są otwarte: prawa ręka skierowana jest ku niebu, gotowa na przyjęcie boskiej dobroci; lewa, na której ma zawiązane oczy, zwrócona jest ku ziemi. Semazen przekazuje duchowy dar Boga tym, którzy są świadkami Sema. Obracając się od prawej do lewej strony wokół serca, semazen obejmuje miłością całą ludzkość. Istota ludzka została stworzona z miłością po to, aby kochać. Mevlâna Jalâluddîn Rumi mówi: „Wszystkie miłości są mostem do Boskiej miłości. Jednak ci, którzy jej nie posmakowali, nie wiedzą!”
Wśród zakonu Mevlevi praktyka dhikr jest wykonywana w tradycyjnym stroju: tennure, białym surducie bez rękawów, destegul, kurtce z długimi rękawami, pasku i czarnym płaszczu lub khirqa, który należy zdjąć przed rozpoczęciem wirowania. Gdy rozpoczyna się rytualny taniec, derwisz zakłada filcową czapkę, sikke, a także turban owinięty wokół głowy, znak rozpoznawczy zakonu Mevlevi. Szejk prowadzi rytuał według ściśle określonych reguł. Na początek,
Szejk staje w najbardziej honorowym rogu miejsca tańca, a derwisze przechodzą obok niego trzykrotnie, za każdym razem wymieniając pozdrowienia, aż do momentu rozpoczęcia ruchu okrężnego. Sam obrót odbywa się na lewej stopie, przy czym centrum obrotu stanowi kula lewej stopy, a cała powierzchnia stopy pozostaje w kontakcie z podłogą. Impuls do obrotu daje prawa stopa, w pełnym kroku 360 stopni. Jeśli derwisz zbytnio się zachwyci, inny sufi, który czuwa nad porządkiem, delikatnie dotknie jego surduta, by okiełznać jego ruchy. Taniec derwiszów jest jedną z najbardziej imponujących cech życia mistycznego w islamie, a towarzysząca mu muzyka jest przepiękna, poczynając od wielkiego hymnu na cześć Proroka (na’t-i sharif, napisanego przez samego Dżalaluddina), a kończąc na krótkich, pełnych entuzjazmu pieśniach, niekiedy śpiewanych po turecku.
Świat zachodni, będąc świadkiem sufickiego wirowania poprzez turystykę, opisał różne formy dhikr jako „szczekanie, wycie, taniec, itp.” Praktyka każdego tariqa jest unikalna dla danego zakonu, specyficzne tradycje i zwyczaje mogą się różnić w różnych krajach. Ta sama tarika w jednym kraju nie będzie odzwierciedleniem tariki w innym kraju, ponieważ rytuał każdego zakonu kładzie nacisk na „emocjonalne życie religijne” w różnych formach. Zakon Mevleviyah, podobnie jak wiele innych, praktykuje dhikr poprzez wykonywanie medytacji wirowej. Towarzyszący dhikr praktykom wirowania i modlitwy, zwyczaj samu służy dalszemu „odżywianiu duszy” poprzez nabożne „słuchanie” „subtelnych” dźwięków ukrytego świata lub kosmosu. W przeciwieństwie do stosowania samej, wirowania i modlitwy oddania w praktyce dhikr, zakony tarika wykonują sufickie wirowanie oprócz gry na instrumentach muzycznych, spożywania żarzącego się żaru, żywych skorpionów i szkła, przebijania części ciała igłami i kolcami, czy też praktykowania jasnowidzenia i lewitacji. Praktyki derwiszów mogą być wykonywane przez mieszkańców społeczności lub świeckich członków, członkami są zazwyczaj osoby z niższych klas społecznych. W ramach wiary islamskiej, w przeciwieństwie do prawa Bliskiego Wschodu, kobiety mają równy status z mężczyznami, co pozwala kobietom uczestniczyć w dhikr jako derwisze. Kobiety były przyjmowane do zakonu tarika przez męskiego szejka, ale tradycyjnie były instruowane, aby praktykować dhikr samodzielnie lub z ustaloną gałęzią kobiet w ramach danego zakonu. Sufijskie wirowanie, kult dhikr, stało się praktyką neutralną pod względem płci i klasy w całym regionie środkowego islamu.
Zwyczaj sam wśród zakonów sufickich ma historię kontrowersji w ramach wiary islamskiej. W jednym z argumentów, użycie terminu sama jest uważane za sugerujące fizyczne „słuchanie” w kontekście duchowym. Odmienna opinia argumentuje, że sama jest w rzeczywistości „słyszeniem”, jako że „słyszeć” może odnosić się do każdego dźwięku oprócz „subtelnych” dźwięków sfery duchowej. Zwolennicy samej twierdzą ponadto, że termin ten jest w rzeczywistości synonimem „zrozumienia”, a więc rozpoznania i zastosowania Objawienia, jak również aktu „osiągnięcia wyższej wiedzy”. Rozprzestrzenianie się samej wśród zakonów sufickich rozpoczęło się około połowy III/IX wieku p.n.e. w Bagdadzie, ostatecznie znajdując akceptację i przychylność w perskim, tureckim i indyjskim islamie. Zwyczaj samy ewoluował w praktyce z biegiem czasu jako uzupełnienie sufickiego dhkir, wirowania, a w niektórych zakonach tańca i posiłku. Zasady przyzwoitości i warunki zostały przyjęte w związku z powszechnym niepokojem dotyczącym konieczności stosowania samej z dhikr; w celu odróżnienia rozrywki od wartościowej praktyki duchowej, sama została rozróżniona jako słyszana z ego, serca lub ducha. Pomimo stosowania zasad, niektórzy szejkowie nadal ograniczali lub nie aprobowali praktyki samu. Podczas gdy kontrowersje ciągle kwestionowały miejsce samej w zakonach sufickich, sama muzyka nie została naruszona. Od niedawna zwyczaj samy jest najczęściej wykonywany w ramach ceremonii dhikr. Zwolennicy samej nadal argumentują, że „zgodnie z tym, co mówią, to nie sama i taniec wywołują ekstazę, ale ekstaza wzbudza taniec, albo ponadto, że sama jest tylko instrumentem ujawniającym i że dostarcza tylko to, co jest do niej wnoszone przez słuchacza.”
W 2005 roku UNESCO ogłosiło „Mevlevi Sema Ceremony” z Turcji jednym z Arcydzieł Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości.