Czy suplementy błonnika mogą pomóc osobom z zespołem jelita drażliwego (IBS), które stosują dietę o niskiej zawartości FODMAP lub zmodyfikowaną dietę FODMAP? Zanim odpowiemy na to pytanie, ważne jest, aby zająć się tym, czym jest błonnik, gdzie go znaleźć, jakie są korzyści z błonnika i kiedy nasza dieta jest zagrożona niską zawartością błonnika.
Co to jest błonnik?
Błonnik jest kluczowym składnikiem węglowodanowym wszystkich pokarmów roślinnych (np. owoców, warzyw, ziaren i roślin strączkowych), który nie ulega trawieniu. Zamiast tego błonnik spełnia wiele innych funkcji, które pomagają utrzymać jelita i resztę organizmu w zdrowiu. Istnieją różne rodzaje błonnika, a mianowicie nierozpuszczalny, rozpuszczalny i prebiotyki (w tym skrobia oporna).
Gdzie znajduje się błonnik?
Pokarmy naturalnie zawierają mieszankę wielu różnych rodzajów błonnika, więc idealnym rozwiązaniem jest codzienne spożywanie błonnika z różnych źródeł żywności, takich jak pełne ziarna, owoce, warzywa, orzechy i rośliny strączkowe. Natomiast suplementy błonnika zawierają zazwyczaj jeden konkretny rodzaj błonnika i mogą być przydatne, gdy trudno jest zapewnić odpowiednie spożycie błonnika wyłącznie ze źródeł żywności.
Korzyści płynące z błonnika
Błonnik odgrywa wiele ważnych ról w organizmie, w tym wszystko od regulowania nawyków jelitowych (np. łagodzenie zaparć), dostarczania paliwa dla mikrobiomu jelitowego i normalizowania poziomu cukru i cholesterolu we krwi. Błonnik pokarmowy występuje w wielu różnych kształtach i rozmiarach, a różne jego rodzaje mają wyraźnie różny wpływ na organizm. Na przykład, jeden rodzaj błonnika może być szczególnie dobry w regulowaniu poziomu cukru we krwi, ale mieć minimalny wpływ na nawyki jelitowe lub odwrotnie.
Ryzyko związane z dietą ubogą w błonnik
Gdy jakiś rodzaj żywności jest eliminowany/ograniczany z czyjejś typowej diety, istnieje potencjalne ryzyko zmniejszenia ilości ważnych makro- lub mikroelementów – błonnik jest jednym z nich. Jak być może wiesz, poprzez redukcję FODMAPs w diecie istnieje potencjalne ryzyko zmniejszenia ogólnego spożycia błonnika. Dzieje się tak szczególnie wtedy, gdy kluczowe źródła błonnika zawierające pszenicę, żyto, jęczmień i rośliny strączkowe są ograniczone w diecie o niskiej zawartości FODMAP. Zaleca się, aby Australijczycy spożywali 25-30 g błonnika pokarmowego dziennie, jednak obecnie średnie spożycie jest znacznie niższe od zalecanego.
Przydatność suplementów błonnika dla osób z IBS zależy od fizjologicznych cech błonnika, który zawierają – na przykład rozpuszczalności błonnika w wodzie, zdolności utrzymywania wody i zdolności do fermentacji – lub potencjału przyczyniania się do produkcji gazu w jelicie grubym. Chociaż przeprowadzono znaczną liczbę badań w celu zmierzenia efektów suplementacji błonnika u osób z IBS, interpretacja ich wyników nie zawsze jest łatwa.
Poniżej znajduje się podsumowanie dowodów na stosowanie suplementów błonnika w IBS:
- Profil fermentowalności różnych rodzajów błonnika i ich potencjał przyczyniania się do produkcji gazu w jelicie grubym mogą być szczególnie ważne u pacjentów z IBS.
- Suplementy błonnika zawierające otręby pszenne, fruktooligosacharydy (FOS) i galaktooligosacharydy (GOS), które promują dużą ilość produkcji gazu w jelicie grubym (szczególnie w krótkim czasie) wydają się najbardziej nasilać objawy IBS.
- Typy błonnika, które są mniej „gazotwórcze” mogą być lepiej tolerowane przez osoby z IBS – należą do nich psyllium, nasiona lnu, owies, sterculia i metyloceluloza.
- Wstępne dane dotyczące innych rodzajów błonnika, takich jak częściowo zhydrolizowana guma guar (PHGG), są obiecujące i sugerują, że mogą one pomóc w leczeniu zarówno podtypów IBS z przewagą zaparć, jak i biegunek.
- PHGG wydaje się mieć właściwości „prebiotyczne” – to znaczy, że promuje wzrost korzystnych gatunków bakterii w jelicie grubym, takich jak lactobacillus i bifidobacteria.
- Inne rodzaje suplementów błonnikowych, takie jak te oparte na „dekstrynie pszennej” nie zostały formalnie zbadane w IBS