The Suez Crisis, 1956

26 lipca 1956 roku prezydent Egiptu Gamal Abdel Nasser ogłosił nacjonalizację Suez Canal Company, brytyjsko-francuskiego przedsiębiorstwa, które było właścicielem i operatorem Kanału Sueskiego od czasu jego budowy w 1869 roku. Ogłoszenie Nassera nastąpiło po miesiącach narastających napięć politycznych między Egiptem, Wielką Brytanią i Francją. Chociaż Nasser zaoferował pełną rekompensatę ekonomiczną dla Spółki, rządy brytyjski i francuski, od dawna podejrzliwe wobec sprzeciwu Nassera wobec kontynuacji ich wpływów politycznych w regionie, były oburzone nacjonalizacją. Z kolei egipski przywódca był oburzony tym, co postrzegał jako europejskie wysiłki zmierzające do utrwalenia ich kolonialnej dominacji.

Dziewięciu członków Rady Bezpieczeństwa ONZ wyraża poparcie dla rezolucji zatwierdzającej eksploatację Kanału Sueskiego 14 października 1956 roku.(AP Photo/Tom Fitzsimmons)

Administracja Eisenhowera, zaniepokojona perspektywą wybuchu działań wojennych między sojusznikami z NATO a wschodzącą, wpływową potęgą na Bliskim Wschodzie (oraz możliwą interwencją Związku Radzieckiego w takim konflikcie), próbowała pośredniczyć w dyplomatycznym rozwiązaniu sporu brytyjsko-francusko-egipskiego. 9 września sekretarz stanu USA John Foster Dulles zaproponował utworzenie Stowarzyszenia Użytkowników Kanału Sueskiego (SCUA), międzynarodowego konsorcjum złożonego z 18 czołowych państw morskich świata, które miałoby zarządzać Kanałem. Chociaż SCUA dałoby Wielkiej Brytanii, Francji i Egiptowi równe udziały w Kanale, to ta i różne inne amerykańskie i międzynarodowe wysiłki mediacyjne nie zdołały zdobyć pełnego poparcia żadnej z walczących potęg.

W rozmowach ze Stanami Zjednoczonymi między sierpniem a październikiem rząd brytyjski wielokrotnie dawał do zrozumienia, że może uciec się do użycia siły w kontaktach z Nasserem. W tym samym czasie Brytyjczycy i Francuzi prowadzili tajne konsultacje wojskowe z Izraelem, który uważał Nassera za zagrożenie dla swojego bezpieczeństwa, co zaowocowało stworzeniem wspólnego planu inwazji na Egipt i obalenia prezydenta. Zgodnie z tymi planami, siły izraelskie zaatakowały egipski półwysep Synaj 29 października 1956 r., posuwając się w odległości 10 mil od Kanału Sueskiego. Pod pretekstem ochrony Kanału przed dwoma wojownikami, Wielka Brytania i Francja kilka dni później wylądowały z własnymi wojskami.

W odpowiedzi administracja Eisenhowera, obawiając się odcięcia Stanów Zjednoczonych od europejskiego kolonializmu – zwłaszcza w świetle jej ostrego potępienia sowieckiej interwencji na Węgrzech w tym samym tygodniu – jak również możliwości interwencji Sowietów w celu wsparcia Nassera, naciskała na Wielką Brytanię i Francję, aby zaakceptowały zawieszenie broni narzucone przez ONZ 6 listopada. Co więcej, Stany Zjednoczone głosowały za przyjęciem rezolucji ONZ publicznie potępiających inwazję i zatwierdzających utworzenie sił pokojowych ONZ. Publiczna krytyka dwóch najważniejszych sojuszników Waszyngtonu tymczasowo pogorszyła stosunki z Londynem i Paryżem i przyczyniła się do dymisji brytyjskiego premiera Anthony’ego Edena w styczniu 1957 roku. Jednocześnie amerykańskie obawy o utrzymanie się europejskiej (zwłaszcza brytyjskiej) potęgi politycznej i militarnej na Bliskim Wschodzie po kryzysie sueskim skłoniły do stworzenia Doktryny Eisenhowera, która dawała administracji większe uprawnienia w zakresie pomocy krajom regionu. Jednak do marca 1957 r., pod rządami następcy Edena, Harolda Macmillana, stosunki dwustronne USA – Wielka Brytania uległy poprawie.

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *