Migdałki są zbiorami tkanki limfatycznej zlokalizowanej w obrębie gardła. Wspólnie tworzą układ pierścieniowy, znany jako pierścień Waldeyera:
- Migdałek gardłowy
- Migdałek rurkowy (x2)
- Migdałek podniebienny (x2)
- Migdałek językowy
Migdałki są zaliczane do tkanki limfatycznej związanej z błoną śluzową (MALT), dlatego zawierają limfocyty T, limfocyty B i makrofagi. Pełnią one ważną rolę w zwalczaniu infekcji – są pierwszą linią obrony przed patogenami wnikającymi przez nosogardło lub gardło.
W tym artykule przyjrzymy się anatomii migdałków – ich lokalizacji, ukrwieniu i wszelkim korelacjom klinicznym.
Ryc. 1 – Cztery migdałki, które składają się na pierścień Waldeyera.Migdałek językowy
Migdałek językowy odnosi się do licznych guzków limfoidalnych zlokalizowanych w obrębie błony podśluzowej tylnej trzeciej części języka.
Ten migdałek jest odpowiedzialny za nieregularny wygląd tylnej powierzchni języka. i tworzy dolną część pierścienia Waldeyera.
Tak jak reszta języka, migdałek językowy pokryty jest warstwowym, nierogowaciejącym nabłonkiem płaskim.
Zaopatrzenie w krew i unerwienie
Zaopatrzenie migdałka językowego w krew odbywa się głównie przez tętnicę językową, z udziałem gałęzi migdałkowej tętnicy twarzowej i tętnicy gardłowej wstępującej.
Grzbietowa gałąź językowa żyły językowej zapewnia drenaż żylny.
Nerwacja pochodzi z nerwu językowo-gardłowego.
Drenaż limfatyczny
Płyn limfatyczny z migdałka językowego drenuje do węzłów chłonnych szyjno-dwunastniczych i szyjnych głębokich.
Ryc. 2 – Migdałki językowe i podniebienne.Migdałek gardłowy
Migdałek gardłowy odnosi się do zbioru tkanki limfoidalnej w obrębie błony śluzowej dachu nosogardła. Po powiększeniu migdałek gardłowy jest również znany jako migdałek gardłowy.
Jest on położony w linii środkowej nosogardła i tworzy górny aspekt pierścienia Waldeyera.
Nabłonek pokrywający migdałek gardłowy to nabłonek pseudostratyfikowany z okładzinami.
Udostepnianie krwi i unerwienie
Migdałek gardłowy otrzymuje zaopatrzenie tętnicze z kilku naczyń:
- Tętnica podniebienna wstępująca
- Tętnica gardłowa wstępująca (szyjna zewnętrzna)
- Gałąź gardłowa tętnicy szczękowej
- Tętnica kanału pterygoidalnego
- Tętnica podstawna
- Gałąź oponowa tętnicy twarzowej
Drenaż żylny odbywa się poprzez liczne małe żyły, które przebijają mięsień zwieracz górny i opróżniają się do splotu gardłowego.
Dren migdałka gardłowego odbiera włókna nerwowe z nerwów czaszkowych błędnego i językowo-gardłowego.
Drenowanie limfatyczne
Płyn limfatyczny z migdałka gardłowego odprowadzany jest do węzłów za-gardłowych (które opróżniają się do głębokiego łańcucha szyjnego) oraz bezpośrednio do głębokich węzłów szyjnych w przestrzeni przygardłowej.
Migdałki rurowe
Migdałki rurowe odnoszą się do tkanki limfoidalnej wokół otworu przewodu Eustachiusza w bocznej ścianie nosogardła. Tworzą one boczny aspekt pierścienia Waldeyera.
Nabłonek pokrywający migdałki rurkowe to nabłonek pseudostratyfikowany z okładzinami.
Zaopatrzenie w krew i unerwienie
Zaopatrzenie nerwowo-naczyniowe jest podobne do innych struktur w nosogardle. Zaopatrzenie tętnicze odbywa się głównie przez tętnicę gardłową wstępującą, a drenaż żylny do splotu gardłowego.
Innerwienie odbywa się przez nerwy szczękowe i językowo-gardłowe.
Drenaż limfatyczny
Węzły chłonne za-gardłowe i szyjne głębokie drenują migdałki podniebienne.
Migdałki podniebienne
Migdałki podniebienne potocznie nazywane są „migdałkami”.
Znajdują się w łożysku migdałków bocznej ściany gardła – pomiędzy łukiem podniebienno-gardłowym (przednio) a łukiem podniebienno-gardłowym (tylno). Tworzą one boczną część pierścienia Waldeyera.
Każdy migdałek ma wolną powierzchnię przyśrodkową, która wystaje do gardła. Powierzchnia boczna pokryta jest torebką włóknistą, a od górnego zwężenia łożyska migdałka oddzielona jest luźną tkanką łączną otoczkową.
Pokryte są warstwowym nierogowaciejącym nabłonkiem płaskim.
Ryc. 3 – Położenie migdałka podniebiennego w ustno-gardleDostarczanie krwi i unerwienie
Dostarczanie tętnicze do migdałka odbywa się przez gałąź migdałkową tętnicy twarzowej. Przebija ona mięsień zwężający górny i dociera do migdałka podniebiennego.
Drenaż żylny odbywa się przez żyłę podniebienną zewnętrzną (drenuje do żyły twarzowej) oraz liczne mniejsze naczynia, które odprowadzają krew do splotu gardłowego.
Angdałki podniebienne otrzymują unerwienie od nerwu szczękowego i nerwu językowo-gardłowego.
Drenaż limfatyczny
Angdałki podniebienne drenują do węzłów chłonnych szyjno-dwunastniczych i górnych głębokich szyjnych.
Znaczenie kliniczne: Tonsillitis
Tonsillitis odnosi się do zapalenia migdałków podniebiennych. Zazwyczaj jest ono spowodowane infekcją wirusową, z przyczyn bakteryjnych stanowi około 1/3 przypadków.
Zapalenie migdałków objawia się trudnym lub bolesnym przełykaniem – często z gorączką i/lub halitozą. W badaniu przedmiotowym migdałki są rumieniowate i obrzęknięte, z obecnością wysięku ropnego i powiększeniem węzłów chłonnych.
Powikłaniem bakteryjnego zapalenia migdałków jest ropień okołonerkowy (quinsy); ropa zbierająca się w przestrzeni okołonerkowej. Wszystkie ropnie wymagają drenażu. W tym celu stosuje się dwie techniki:
- Igłowa aspiracja po zastosowaniu miejscowego znieczulenia.
- Nacięcie i drenaż, z dalszym otwarciem przy użyciu kleszczyków Magilla.