Tricksters and Trickery in Zulu Folktales jest badaniem jednego z centralnych tematów w afrykańskim, a w szczególności w folklorze Nguni/Zulu, w którym postać trickstera odgrywa kluczową rolę. Zulusi są częścią grupy Nguni, należącej do ludów posługujących się językiem Kintu w Afryce Subsaharyjskiej. Ich tradycje ustne opierają się na tradycjach całego subkontynentu, ale stanowią również znaczące innowacje wynikające z kontaktów Nguni z ludami Khoisan oraz z historii, która ukształtowała ich procesy rozumowania. Folktales są artystycznym odzwierciedleniem kultury ludu, jego historii, sposobu życia, stosunku do osób i zdarzeń, wynikającym z obserwacji przyrody oraz zachowań zwierząt i ludzi, w celu stworzenia „kultury uczuć”, na której opierają się decyzje dorosłych. Niniejsze badania opierają się na koncepcji semiotycznego systemu komunikacji, w którym „teksty” folklorystyczne traktowane są jako metafory, które należy zdekodować z literackiego, kulturowego i behawioralnego punktu widzenia. System ten jest wykorzystywany zarówno do produkcji komicznej rozrywki, jak i do edukacji. Uważna analiza źródeł ujawnia centralną rolę, jaką odgrywa obserwacja otwartej księgi zjawisk przyrodniczych, a zwłaszcza obserwacja życia zwierząt, w formułowaniu schematów myślowych i banku wyobrażeń, na którym opiera się wszelka ekspresja artystyczna, czy to w formie przysłów, czy baśni, czy poezji. Z obserwacji zwierząt wynika, że małe gatunki muszą działać z pewną dozą sprytu w walce o przetrwanie. Stosowanie sztuczek w baśniach może być udane lub nieudane i to stanowi podstawowy podział bohaterów, którzy nieustannie kojarzeni są z podstępem. Stosują oni schematy oszustwa oparte na fałszywych umowach, które tworzą iluzję umożliwiającą tricksterowi stosowanie technik substytucyjnych. Ten sam schemat podstępu jest jednak powszechnie stosowany, z powodzeniem lub bez powodzenia, przez szereg innych postaci, które są tylko „okazjonalnymi tricksterami”, np. ludzi, w celu przezwyciężenia wyzwania rzuconego przez siły zewnętrzne, często wyższe, lub po prostu w celu kształtowania wydarzeń na własną korzyść. Pierwowzorem udanej postaci trickstera w Afryce w języku Kintu jest mały Zając. Wybór tej zwierzęcej postaci wskazuje na zdumiewające uświadomienie sobie, że małe istoty mogą przetrwać tylko dzięki podstępowi we wrogim środowisku zdominowanym przez potężnych zabójców. Innowacja Nguni/Zulu składa się z postaci złożonej o podwójnej manifestacji: Chakide, smukła mangusta, małe mięsożerne zwierzę, którego głównym ludowym imieniem jest zdrobnienie Chakijana; oraz jego odpowiednik Hlakanyana, półludzki karzeł. Innowacja ta zawiera podwójną wartość: ideofon korzeniowy hlaka wskazuje na istotę inteligentną, zdolną do przechytrzenia przeciwnika poprzez „rozbiór” wszystkich elementów sytuacji w celu zidentyfikowania słabych punktów, dających możliwość pokonania wroga; oraz do „nowego ułożenia” rzeczywistości. Pokazuje to ambiwalentną funkcję podstępu jako siły służącej zarówno burzeniu, jak i odbudowie. Chakijana, mała, smukła mangusta, jest pod wieloma względami podobna do panafrykańskiego Zająca, ale dodatkowo jest mięsożerna, a więc jest bezlitosnym zabójcą. Wykorzystuje wszystkie swoje siły, aby uciec większym zwierzętom lub zdobyć inne zwierzęta dla pożywienia, aby przetrwać. Hlakanyana, jako pół-człowiek, może wchodzić w interakcje zarówno z ludźmi, jak i zwierzętami; Chakijana jest aktywny głównie w środowisku zwierzęcym. Nieudaną postacią trickstera w Afryce mówiącej językiem Kintu jest Hiena, zły i potężny zabójca i padlinożerca, kojarzony w popularnych wierzeniach z czarownicami z powodu jego nocnych zwyczajów i działalności polegającej na kopaniu grobów. Nowością w Nguni/Zulu jest Izimu, fikcyjna pół-ludzka istota, tradycyjnie interpretowana jako kanibal, bezlitosny i mroczny pożeracz ludzi. Izimu jest kolejną złożoną postacią, w przeważającej mierze odpowiadającą Hienie, od której czerpie większość swoich fikcyjnych cech. Postać ta asymiluje ponadto cechy pół-ludzkich, pół-zwierzęcych ludojadów znanych z folkloru wielu kultur afrykańskich, a także dominującej w baśniach europejskich postaci ogra. Aspekt antropofagiczny, przyjęty przez wcześniejszych badaczy jako cecha dominująca, jest raczej drugorzędny. Zmiana postaci z czysto zwierzęcej (Hiena) na półludzką pozwala tej postaci wchodzić w interakcje przede wszystkim z ludźmi, wyrażając w ten sposób głęboko odczuwane ludzkie obawy i lęki. Podstęp jest znakiem rozpoznawczym komedii, sztuki patrzenia na życie z odwróconego punktu widzenia, aby ukazać nie normę, ale to, co nieoczekiwane. Dlatego metafory zawarte w folklorze tricksterskim, jako przejawy komizmu, są raczej trudne do rozszyfrowania. Ambiwalencja, tak powszechna w wielu przejawach kultury afrykańskiej, staje się w tych opowieściach dominująca. Ludzcy tricksterzy, którzy starają się naśladować sekwencję sztuczek, odnoszą sukces, jeśli ich cele można uzasadnić w kategoriach kultury i tradycji; ale nie odnoszą sukcesu, jeśli ich cele zakłócają harmonię społeczną. Ambiwalencja dominuje także we „współczesnych” folklorach trikowych, a także w niektórych przejawach motywów trikowych w literaturze najnowszej. Tradycja trickstera jest ważnym aspektem tradycji ludu Zulu, przenikającym społeczne, edukacyjne i literackie aspekty życia i kultury. Innowacje Nguni/Zulu w postaci Hlakanyana/Chakijana i Izimu wskazują na dynamikę i wewnętrzną stabilność kultury, cenne dziedzictwo i siłę, na której można budować wspaniałą przyszłość.