Thematic Areas of Work in the field of Prison Reform and Alternatives to Imprisonment
Pomoc techniczna UNODC w dziedzinie reformy więziennictwa obejmuje następujące obszary tematyczne:
- pre-trial detention;
- prison management;
- alternative measures and sanctions;
- social reintegration.
Tematem przekrojowym istotnym dla wszystkich interwencji związanych z więziennictwem jest opieka zdrowotna, w tym w szczególności zapobieganie, zarządzanie i leczenie HIV/AIDS oraz uzależnienia od narkotyków. Czytaj więcej….
Więzienie przedprocesowe
W kontekście tymczasowego aresztowania należy wziąć pod uwagę trzy główne kwestie: po pierwsze, tymczasowe aresztowanie jest nadużywane w większości krajów na świecie, a w wielu krajach rozwijających się wielkość populacji więźniów tymczasowych jest większa niż populacji więźniów skazanych. Sytuacja ta jest sprzeczna z przepisami standardów międzynarodowych, w tym Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, które przewidują ograniczone stosowanie tymczasowego aresztowania, jedynie w przypadku zaistnienia określonych warunków. Po drugie, tymczasowe aresztowanie jest okresem najbardziej narażonym na nadużycia w procesie karnym. Uznając szczególną bezbronność osób tymczasowo aresztowanych, międzynarodowe instrumenty praw człowieka przewidują dużą liczbę bardzo konkretnych zabezpieczeń, aby zagwarantować, że prawa osób zatrzymanych nie są nadużywane, że nie są one źle traktowane, a ich dostęp do wymiaru sprawiedliwości nie jest utrudniony. Po trzecie, chociaż osoby tymczasowo aresztowane powinny być uważane za niewinne do czasu uznania ich za winne przez sąd i tak też traktowane, warunki w areszcie tymczasowym są często znacznie gorsze niż w więzieniach dla skazanych. Ponadto brak zasobów dla więzień w wielu krajach o niskich dochodach oznacza, że osoby zatrzymane nie mają dostępu do porad i pomocy prawnej, co w rezultacie może prowadzić do przedłużania pobytu w areszcie i/lub nieotrzymania sprawiedliwego procesu, co dodatkowo zwiększa zatłoczenie więzień. Dlatego też poprawa dostępu do wymiaru sprawiedliwości, wspieranie programów pomocy prawnej i prawnej, poprawa zarządzania informacjami i współpracy między sądami i więzieniami w celu przyspieszenia rozpatrywania spraw, jak również pomoc w opracowaniu zabezpieczeń dla osób tymczasowo aresztowanych, takich jak niezależne mechanizmy monitorowania i kontroli, stanowią ważne elementy pracy UNODC w dziedzinie reformy prawa karnego.
Zarządzanie więzieniem
Aby system więziennictwa był zarządzany w sposób sprawiedliwy i humanitarny, krajowe ustawodawstwo, polityki i praktyki muszą kierować się międzynarodowymi standardami opracowanymi w celu ochrony praw człowieka więźniów. Władze więzienne są odpowiedzialne za zapewnienie, że nadzór i traktowanie więźniów są zgodne z zasadą rządów prawa, z poszanowaniem praw człowieka jednostki, oraz że okres pozbawienia wolności jest wykorzystywany w celu przygotowania jednostki do życia poza więzieniem po zwolnieniu. Jednak często ustawodawstwo krajowe i przepisy dotyczące zarządzania więzieniami są przestarzałe i wymagają reformy. W wielu krajach wydziały więziennictwa podlegają policji lub instytucjom wojskowym, a kierownicy i personel nie przeszli żadnego specjalistycznego szkolenia w zakresie zarządzania więzieniami. Morale pracowników jest zazwyczaj niskie i brakuje skutecznego przywództwa, które byłoby motorem reformy więziennictwa. Systemy gromadzenia informacji i zarządzania są również bardzo nieodpowiednie (lub w ogóle nie istnieją) w wielu systemach więziennictwa na całym świecie, co utrudnia opracowanie solidnych polityk i strategii opartych na wiarygodnych, rzeczywistych danych. UNODC może zapewnić dużą pomoc w reformowaniu ustawodawstwa krajowego, opracowywaniu programów szkoleniowych dla kierowników zakładów karnych w celu poprawy ich roli przywódczej i pracowników w celu stosowania międzynarodowych standardów i norm w ich codziennej praktyce, a także poprzez przyczynianie się do budowania potencjału instytucjonalnego administracji więziennej.
Środki alternatywne i sankcje
Przeludnienie jest kluczowym problemem w prawie wszystkich systemach więziennictwa na całym świecie, podczas gdy karząca polityka karna, jak również niedobór usług ochrony socjalnej w społeczności, nadal przyczyniają się do szybkiego wzrostu populacji więziennej w wielu krajach. Jak wspomniano wcześniej, przeludnienie jest podstawową przyczyną wielu naruszeń praw człowieka w więzieniach. Rozwiązania problemu przeludnienia należy zbadać i wdrożyć w prawie wszystkich krajach, w których działa UNODC.
Pomimo że przeludnienie można tymczasowo zmniejszyć poprzez budowę nowych więzień, praktyka pokazuje, że próba przezwyciężenia szkodliwych skutków przeludnienia więzień poprzez budowę nowych więzień nie stanowi trwałego rozwiązania. Ponadto budowa nowych zakładów karnych i ich utrzymanie jest kosztowne, co powoduje presję na cenne zasoby. Zamiast tego liczne instrumenty międzynarodowe zalecają racjonalizację polityki karnej, w tym szersze stosowanie rozwiązań alternatywnych wobec więzienia, co ma na celu zmniejszenie liczby osób izolowanych od społeczeństwa przez długi czas.
Zastosowanie sankcji i środków niepolegających na pozbawieniu wolności odzwierciedla również fundamentalną zmianę w podejściu do przestępczości, przestępców i ich miejsca w społeczeństwie, zmieniając punkt ciężkości środków penitencjarnych z kary i izolacji na sprawiedliwość naprawczą i reintegrację. Jeśli towarzyszy temu odpowiednie wsparcie dla przestępców, pomaga to niektórym z najbardziej wrażliwych członków społeczeństwa wieść życie bez konieczności powrotu do wzorców zachowań przestępczych. Dlatego też wykonywanie sankcji karnych w ramach społeczności, a nie poprzez proces izolacji od niej, zapewnia w dłuższej perspektywie lepszą ochronę społeczeństwa. Wspieranie wprowadzania i wdrażania sankcji i środków niepolegających na pozbawieniu wolności jest zatem kluczowym elementem pracy UNODC w obszarze reformy więziennictwa.
Reintegracja społeczna
Jednym z głównych celów Organizacji Narodów Zjednoczonych w obszarze reformy więziennictwa jest przyczynienie się do udanej reintegracji więźniów ze społeczeństwem po ich zwolnieniu. Inicjatywy w zakresie reintegracji społecznej powinny rozpoczynać się jak najwcześniej w ramach procesu karnego, aby przynieść maksymalne efekty. Oznacza to, że przekierowanie z procesu karnego (zwłaszcza grup szczególnie narażonych) na odpowiednie programy terapeutyczne, sankcje niepolegające na pozbawieniu wolności, zamiast izolacji od społeczeństwa oraz celowe działania i programy w więzieniach można uznać za elementy kompleksowej polityki „reintegracji społecznej”. Interwencje mające na celu wsparcie byłych więźniów po zwolnieniu z więzienia, ciągłość opieki w społeczności dla osób potrzebujących, będą bardziej skuteczne, jeśli okres pobytu w więzieniu zostanie wykorzystany na przygotowanie więźnia do ponownego wejścia do społeczeństwa. Polityka ta wymaga ścisłej koordynacji między instytucjami wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych a służbami opieki społecznej i zdrowotnej w społeczności oraz służbami kuratorskimi, jeśli takie istnieją. UNODC może zaoferować kluczowe wsparcie i doradztwo w tej dziedzinie, w tym wsparcie w opracowywaniu programów reintegracji społecznej w więzieniach oraz pomoc w planowaniu i wdrażaniu ciągłości opieki i wsparcia w społeczności.
Opieka zdrowotna
Równoważność opieki zdrowotnej i prawo do zdrowia to zasada, która dotyczy wszystkich więźniów, którzy mają prawo do takiej samej jakości opieki medycznej, jaka jest dostępna w społeczeństwie. Jednakże prawo to rzadko jest realizowane w więzieniach, gdzie zazwyczaj usługi opieki zdrowotnej są skrajnie nieodpowiednie. Więzienna służba zdrowia jest prawie zawsze poważnie niedofinansowana i niedostatecznie obsadzona, a czasami w ogóle nie istnieje. W większości przypadków podlega ona władzom odpowiedzialnym za administrację więzień, a więzienna służba zdrowia działa w całkowitej izolacji od krajowych organów opieki zdrowotnej, w tym krajowych programów walki z HIV i gruźlicą. Prawo do zdrowia obejmuje nie tylko dostęp do profilaktycznej, leczniczej, reprodukcyjnej, paliatywnej i wspierającej opieki zdrowotnej, ale także dostęp do podstawowych wyznaczników zdrowia, do których należą: bezpieczna woda pitna i odpowiednie warunki sanitarne; bezpieczna żywność; odpowiednie odżywianie i warunki mieszkaniowe; bezpieczne usługi zdrowotne i stomatologiczne; zdrowe warunki pracy i środowiska; edukacja i informacja zdrowotna oraz równość płci.
Pomoc techniczna świadczona przez UNODC w tym obszarze opiera się na założeniu, że reforma systemu penitencjarnego i zdrowie w więzieniach są ze sobą powiązane oraz że należy przyjąć zintegrowaną strategię, aby sprostać ogromnemu wyzwaniu, jakim jest HIV/AIDS i inne choroby zakaźne, takie jak gruźlica (TB) w środowisku więziennym. Poprawa zarządzania więzieniami i warunków w nich panujących ma zasadnicze znaczenie dla opracowania zrównoważonej strategii zdrowotnej w więzieniach. Ponadto, zdrowie w więzieniach jest integralną częścią zdrowia publicznego, a poprawa zdrowia w więzieniach ma kluczowe znaczenie dla powodzenia polityki zdrowia publicznego.