Guinguette Marais Poitevin

Wczesne życie i twórczość

Mozart najczęściej nazywał siebie Wolfgang Amadé lub Wolfgang Gottlieb. Jego ojciec, Leopold, pochodził z dobrze sytuowanej rodziny (od której się odsunął), do której należeli architekci i introligatorzy. Leopold był autorem słynnego podręcznika gry na skrzypcach, który ukazał się właśnie w roku narodzin Mozarta. Jego matka, Anna Maria Pertl, pochodziła z rodziny mieszczańskiej, działającej w lokalnej administracji. Mozart i jego siostra Maria Anna („Nannerl”) byli jedyną dwójką z ich siedmiorga dzieci, które przeżyły.

Wczesny talent muzyczny chłopca był niezwykły. W wieku trzech lat wydobywał akordy na klawesynie, w wieku czterech grał krótkie utwory, w wieku pięciu komponował. Znane są anegdoty o jego precyzyjnej pamięci wysokości dźwięku, o tym, że w wieku pięciu lat napisał koncert, o jego łagodności i wrażliwości (bał się trąbki). Tuż przed ukończeniem przez niego szóstego roku życia ojciec zabrał go wraz z Nannerl, również bardzo utalentowaną, do Monachium, by zagrali na bawarskim dworze, a kilka miesięcy później pojechali do Wiednia, gdzie słuchano ich na dworze cesarskim i w szlacheckich domach.

„Cud, któremu Bóg pozwolił urodzić się w Salzburgu” – tak Leopold opisywał swego syna, a on sam był w pełni świadomy swego obowiązku wobec Boga, który widział w tym, by zwrócić uwagę świata na ten cud (a przy okazji czerpać z tego zyski). W połowie 1763 r. uzyskał urlop od stanowiska zastępcy kapelmistrza na dworze księcia-archiprezbitera w Salzburgu i rodzina wyruszyła w dłuższą podróż. Odwiedzili wszystkie główne centra muzyczne zachodniej Europy – Monachium, Augsburg, Stuttgart, Mannheim, Moguncję, Frankfurt, Brukselę, Paryż (gdzie pozostali na zimę), następnie Londyn (gdzie spędzili 15 miesięcy), wracając przez Hagę, Amsterdam, Paryż, Lyon i Szwajcarię, by w listopadzie 1766 roku powrócić do Salzburga. W większości z tych miast Mozart, a często także jego siostra, grali i improwizowali, czasem na dworze, czasem publicznie lub w kościele. Zachowane listy Leopolda do przyjaciół w Salzburgu mówią o powszechnym podziwie, jaki wzbudziły osiągnięcia jego syna. W Paryżu poznali kilku kompozytorów niemieckich, ukazała się pierwsza muzyka Mozarta (sonaty na keyboard i skrzypce, dedykowane królewnie); w Londynie poznali m.in. Johanna Christiana Bacha, najmłodszego syna Johanna Sebastiana Bacha i czołową postać życia muzycznego miasta, pod jego wpływem Mozart skomponował pierwsze symfonie – trzy zachowane (K 16, K 19 i K 19a-K oznaczające miejsce utworu w katalogu Ludwiga von Köchela). Dwie kolejne powstały podczas pobytu w Hadze w drodze powrotnej (K 22 i K 45a).

Uzyskaj subskrypcję Britannica Premium i uzyskaj dostęp do ekskluzywnych treści. Subscribe Now

Po nieco ponad dziewięciu miesiącach spędzonych w Salzburgu Mozartowie wyruszyli we wrześniu 1767 roku do Wiednia, gdzie (nie licząc 10-tygodniowej przerwy podczas epidemii ospy) spędzili 15 miesięcy. Mozart napisał jednoaktowy niemiecki singspiel, Bastien und Bastienne, który został wystawiony prywatnie. Większe nadzieje wiązał z perspektywą wystawienia włoskiej opery buffa, La finta semplice („The Feigned Simpleton”), w teatrze dworskim – nadzieje, które jednak zostały zniweczone, ku oburzeniu Leopolda. Udało się natomiast wykonać na dworze pokaźną, uroczystą oprawę mszalną (prawdopodobnie K 139/47a) podczas poświęcenia kościoła Sierocińca. La finta semplice została wykonana w następnym roku, 1769, w pałacu arcybiskupim w Salzburgu. W październiku Mozart został mianowany honorowym Konzertmeistrem na dworze w Salzburgu.

Mając zaledwie 13 lat, Mozart posiadł już znaczną biegłość w muzycznym języku swoich czasów, a szczególnie dobrze radził sobie z naśladowaniem muzycznego odpowiednika lokalnych dialektów. Wczesne sonaty paryska i londyńska, których autografy zawierają pomocną dłoń Leopolda, ukazują dziecięcą przyjemność ze wzorców nutowych i fakturowych. Symfonie londyńska i haska świadczą o szybkiej i pomysłowej reakcji kompozytora na napotkaną muzykę, podobnie jak wzbogacone fakturą i pełniejszym rozwojem symfonie wiedeńskie (np. K 43, a zwłaszcza K 48). A jego pierwsza opera włoska pokazuje, że doskonale opanował styl buffo.