Śluby solenne były pierwotnie uważane za nierozerwalne. Jak wspomniano poniżej, w późniejszych czasach zaczęto udzielać dyspens, ale początkowo nawet papież nie mógł od nich dyspensować. Jeśli z uzasadnionej przyczyny członek zakonu został wydalony, ślub czystości pozostawał niezmieniony i tym samym unieważniał wszelkie próby zawarcia małżeństwa, ślub posłuszeństwa zobowiązywał w relacji, na ogół, do biskupa, a nie do przełożonego zakonnego, a ślub ubóstwa był modyfikowany w celu dostosowania go do nowej sytuacji, ale wydalony zakonnik „nie mógł, na przykład, przekazać żadnych dóbr innemu; a dobra, które mu przypadły, wracały po jego śmierci do jego instytutu lub do Stolicy Apostolskiej”.
Słabnięcie w 1917 roku
Poprzedni Kodeks Prawa Kanonicznego z 1917 roku zarezerwował nazwę „zakon” dla instytutów, w których śluby były uroczyste, a dla instytutów o ślubach prostych używał terminu „zgromadzenie zakonne” lub po prostu „kongregacja”. Członkowie zakonu męskiego nazywani byli „zakonnikami”, należący do zgromadzenia zakonnego – „zakonnikami”, termin ten odnosił się także do zakonników. W przypadku kobiet, te o ślubach prostych nazywano „siostrami”, przy czym termin „zakonnica” zarezerwowany był w prawie kanonicznym dla tych, które należały do instytutu o ślubach uroczystych, chociaż w niektórych miejscowościach mogły one składać również śluby proste.
Zniósł jednak rozróżnienie, według którego śluby uroczyste, w przeciwieństwie do prostych, były nierozerwalne. Nie uznawała żadnych całkowicie niezbędnych ślubów zakonnych i w ten sposób znosiła dla Kościoła łacińskiego specjalną konsekrację, która odróżniała „zakony” od „zgromadzeń”, zachowując jednak pewne odrębności prawne.
W praktyce, jeszcze przed 1917 r. dyspensy od uroczystych ślubów zakonnych uzyskiwano na podstawie pozwolenia samego papieża, podczas gdy wydziały Stolicy Apostolskiej i specjalnie przez nią delegowani przełożeni mogli dyspensować od prostych ślubów zakonnych.
Kodeks z 1917 roku zachował rozróżnienie prawne, uznając za nieważne każde małżeństwo zawarte przez zakonników po ślubach uroczystych lub tych, którzy złożyli śluby proste, do których Stolica Apostolska przywiązała skutek nieważności małżeństwa, stwierdzając jednocześnie, że żadne śluby proste nie powodują nieważności małżeństwa, z wyjątkiem przypadków, w których Stolica Apostolska zarządziła inaczej. W ten sposób członkowie „zakonów” mieli absolutny zakaz zawierania małżeństw, a każde małżeństwo, którego próbowali, było nieważne. Natomiast ci, którzy złożyli śluby proste, byli zobowiązani do nie zawierania małżeństw, ale jeśli złamali ślub, małżeństwo było uważane za ważne.
Inna różnica polegała na tym, że zakonnik po ślubach uroczystych tracił prawo do posiadania dóbr i zdolność nabywania dóbr doczesnych dla siebie, natomiast zakonnik po ślubach prostych, choć na mocy ślubu ubóstwa miał zakaz używania i zarządzania majątkiem, zachowywał własność i prawo nabywania dóbr, chyba że konstytucje instytutu zakonnego wyraźnie stanowiły inaczej.
Po opublikowaniu Kodeksu z 1917 roku wiele instytutów o ślubach prostych zwróciło się do Stolicy Apostolskiej o pozwolenie na złożenie ślubów uroczystych. Konstytucja apostolska Sponsa Christi z 21 listopada 1950 r. ułatwiła dostęp do tego pozwolenia zakonnicom (w ścisłym znaczeniu), ale nie instytutom zakonnym przeznaczonym do działalności apostolskiej. Wiele z tych ostatnich instytutów żeńskich zwróciło się wówczas z prośbą o złożenie wyłącznie uroczystego ślubu ubóstwa. Pod koniec Soboru Watykańskiego II przełożeni generalni instytutów kleryckich i opaci przewodniczący kongregacji monastycznych zostali upoważnieni do tego, aby dla słusznej przyczyny zezwolić swoim podwładnym o ślubach prostych, którzy przedstawią uzasadnioną prośbę, na zrzeczenie się własności z wyjątkiem tego, co byłoby im potrzebne do utrzymania, gdyby mieli odejść. Zmiany te spowodowały dalsze zatarcie wcześniej wyraźnego rozróżnienia między „zakonami” a „kongregacjami”, ponieważ instytuty, które zostały założone jako „kongregacje”, zaczęły mieć niektórych członków, którzy złożyli wszystkie trzy śluby uroczyste lub mieli członków, którzy złożyli śluby uroczyste ubóstwa oraz śluby proste czystości i posłuszeństwa.
Dalsze zmiany w 1983 r.
Obecny Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 r. zachowuje rozróżnienie między ślubami uroczystymi i prostymi, ale nie czyni już rozróżnienia między ich skutkami prawnymi, włączając w to rozróżnienie między „zakonami” i „zgromadzeniami”. Zamiast tego, używa jednego terminu „instytut zakonny” dla określenia wszystkich takich instytutów.
Podczas gdy śluby uroczyste oznaczały kiedyś te, które zostały złożone w tym, co nazywano zakonem, „dzisiaj, aby wiedzieć, kiedy ślub jest uroczysty, trzeba będzie odwołać się do właściwego prawa instytutów życia konsekrowanego.”
Podczas gdy śluby uroczyste oznaczały te, które zostały złożone w tym, co nazywano zakonem, „dzisiaj, aby wiedzieć, kiedy ślub jest uroczysty, trzeba będzie odwołać się do właściwego prawa instytutów życia konsekrowanego.