Guinguette Marais Poitevin

Autor: Michael Marshall

Gatunki: Giraffa camelopardalis

Siedliska: łąki i otwarte obszary leśne Afryki Subsaharyjskiej

Około 15 milionów lat temu zwierzęta podobne do antylop przemierzały suche łąki Afryki. Nie było w nich nic szczególnego, ale niektóre z ich szyi były nieco długie.

W ciągu zaledwie 6 milionów lat ewoluowały w zwierzęta, które wyglądały jak współczesne żyrafy, choć współczesne gatunki pojawiły się dopiero około 1 miliona lat temu. Najwyższe żyjące zwierzę lądowe, żyrafa, ma od 4,5 do 5 metrów wysokości – a prawie połowa tej wysokości to szyja.

Większość ludzi zakłada, że długie szyje żyraf ewoluowały, by pomóc im w zdobywaniu pożywienia. Jeśli masz długą szyję, biegnie argument, można jeść liście na wysokich drzewach, że rywale nie mogą osiągnąć. Ale jest też inna możliwość. Rozrzutne szyje mogą mieć niewiele wspólnego z jedzeniem, a wszystko z seksem.

Dowody potwierdzające teorię wysokiego karmienia są zaskakująco słabe. Żyrafy w Afryce Południowej spędzają dużo czasu szukając pożywienia wysoko na drzewach, ale w innych częściach Afryki nie zawracają sobie tym głowy, nawet gdy pożywienie jest rzadkie.

Dziewczyny lubią długie

Szyjki żyraf są długie, ale były też dłuższe. Dinozaury zauropodów łatwo je pokonują: dinozaur Mamenchisaurus, na przykład, miał szyję o długości ponad 9 metrów, cztery razy dłuższą niż szyje żyraf.

Długie szyje mają swoją cenę. Ponieważ mózg żyrafy znajduje się około 2 metry nad jej sercem, serce musi być duże i potężne. W rzeczywistości, aby krew mogła dotrzeć do mózgu, musi być pompowana pod najwyższym ciśnieniem spośród wszystkich zwierząt. Więc musi być duży zysk, aby utrzymać szyje żyraf tak długo.

Najnowsza teoria – i to jest niespodzianka, że to nie pojawiło się wcześniej, biorąc pod uwagę fiksację biologów na tym punkcie – jest taka, że długie szyje są wynikiem selekcji seksualnej: to znaczy, że ewoluowały u samców jako sposób konkurowania o samice.

Męskie żyrafy walczą o samice poprzez „szyjkowanie”. Stają obok siebie i uderzają tyłem głowy w żebra i nogi innych. Aby pomóc w tym, ich czaszki są niezwykle grube i mają rogaty jak wzrost zwany ossicones na szczytach ich głowy. Ich głowy, w skrócie, są taranami i są całkiem zdolne do łamania kości przeciwników.

Mając długą i potężną szyję, mieliby przewagę w tych pojedynkach, i odkryto, że samce z długimi szyjami mają tendencję do wygrywania, a także, że samice je preferują.

Pomysł „szyi dla seksu” pomaga również wyjaśnić, dlaczego żyrafy przedłużyły swoje szyje o wiele bardziej niż nogi. Jeśli żyrafy ewoluowały by sięgać do wyższych gałęzi, moglibyśmy oczekiwać, że ich nogi wydłużą się tak szybko jak szyje, ale tak się nie stało.

Szyjka i szyja

Problemem dla idei seksu jest to, że sugeruje ona, że żeńskie żyrafy nie powinny mieć długich szyi, a one ewidentnie mają. Dobór płciowy często popycha samców do rozwijania spektakularnych atrybutów – pomyślcie o pawich ogonach lub piórach rajskich ptaków – aby zaimponować samicom, ale samice pozostają względnie smukłe.

Badania przeprowadzone w zeszłym roku przez Grahama Mitchella z Uniwersytetu Pretorii w RPA i jego kolegów najwyraźniej zadały nokautujący cios teorii „szyi dla seksu”. Zespół Mitchell’a pokazał, że w Zimbabwe przynajmniej, mężczyźni i kobiety mieli szyje, które były prawie dokładnie tej samej długości, i że jeśli cokolwiek szyje kobiet były dłuższe. Doprowadziło to wielu ludzi do spisania całej idei płci.

Jednak Rob Simmons i Res Altwegg z University of Cape Town, również w RPA, przyjrzeli się ponownie wynikom Mitchella i nie są przekonani. Mówią, że dane pokazują, że mężczyźni mają proporcjonalnie dłuższe szyje, i że „Mitchell i wsp. wydają się źle zinterpretować ten wynik”.

Punkt wskazują na badania w Namibii, który stwierdził, że mężczyźni konsekwentnie miał cięższe szyje niż kobiety z tej samej masy ciała, i że tylko szyje samców utrzymane rośnie przez całe życie. Głowy samców były również cięższe niż samic, czego można by się spodziewać, gdyby były one selekcjonowane pod kątem zdolności do walki.

Simmons i Altwegg sugerują, że szyje żyraf mogły zacząć rosnąć jako sposób na jedzenie trudno dostępnego pożywienia, ale następnie zostały „porwane” do celów godowych. Gdy szyje osiągnęły pewną długość, samce mogły używać ich do szyjkowania i uderzania – i w tym momencie selekcja płciowa przejęła kontrolę, doprowadzając szyje do ich obecnej ekstremalnej długości.

Poza pawiami i rajskimi ptakami, jest wiele ptaków, u których samiec wydaje się rozwijać kolorowe upierzenie w wyniku selekcji płciowej, ale samice są również jaskrawo ubarwione. Być może wyjaśnienie selekcji płciowej dla długich szyi u żyraf nie jest martwe po wszystkim.

Referencja czasopisma: Journal of Zoology, DOI: 10.1111/j.1469-7998..2010.00711.x

Przeczytaj poprzednie felietony Zoologgera: Najtwardsza ryba na Ziemi… i w kosmosie, Sępy używają gałązek do zbierania wełny na gniazda, Największa żywa istota z zębami, Globtroterzy królestwa zwierząt, Robak Sędziego Dredda łapie ofiarę za pomocą piany, Szarańcza ma przeprojektowany mózg, Inteligentne kamuflaże pozwalają ukryć się rekinom świecącym w ciemności, Atak samopoświęcających się klonów dziecięcych, Najbardziej odjechana ryba w morzu, Najdziwniejsza historia życia na Ziemi?, Utrzymuj darmozjadów w szczęściu dzięki gnijącym zwłokom.

Więcej na te tematy:

• ewolucja
• biologia
• zoologia

.