Alan Shepard został pierwszym Amerykaninem w kosmosie, gdy statek kosmiczny Freedom 7 wystartował z Przylądka Canaveral na Florydzie 5 maja 1961 roku na pokładzie rakiety Mercury-Redstone. Dziesięć lat później Shepard ponownie opuścił ziemską atmosferę, aby stać się piątym człowiekiem, który chodził po Księżycu – i pierwszym, który zagrał w księżycowego golfa.
Urodzony 18 listopada 1923 roku, jako syn Renzy Emerson i Alana Sheparda, Alan Bartlett Shepard Jr. dorastał w wiejskim New Hampshire. Po ukończeniu szkoły średniej, uczęszczał do Akademii Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych i ukończył ją 7 czerwca 1944 roku, dzień po D-Day. Ostatni rok II wojny światowej Shepard spędził na niszczycielu na Pacyfiku.
Przez następne 15 lat Shepard służył w Marynarce Wojennej w różnych funkcjach. Otrzymał cywilną licencję pilota podczas szkolenia lotniczego w marynarce i spędził kilka rejsów na lotniskowcach na Morzu Śródziemnym. W 1950 roku uczęszczał do Szkoły Pilotów Testowych Marynarki Wojennej USA i brał udział w testach rozwojowych różnych samolotów. Testował również lądowanie na pierwszym pochyłym pokładzie lotniskowca. Shepard został później instruktorem w szkole pilotów doświadczalnych i w czasie swojej kariery wylatał ponad 8000 godzin.
Uczęszczał do Naval War College w Rhode Island, a po jego ukończeniu w 1957 roku, został przydzielony jako oficer gotowości samolotów w sztabie głównodowodzącego Floty Atlantyckiej.
Czas pracy Sheparda w NASA
W 1959 roku 110 pilotów testowych zostało zaproszonych do zgłoszenia się na ochotnika do programu lotów kosmicznych kierowanego przez nową Narodową Administrację Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej (NASA). Chociaż Shepard był na liście, jego zaproszenie zostało źle umieszczone i początkowo nie otrzymał oferty, według NASA. Niezależnie od tego, został ostatecznie wybrany jako jeden z pierwszych siedmiu astronautów organizacji. Znana jako Mercury 7, grupa składała się z Johna Glenna, Virgila „Gusa” Grissoma, Donalda „Deke’a” Slaytona, Malcolma „Scotta” Carpentera, Waltera „Wally’ego” Schirry i Gordona Coopera. Z tej prestiżowej grupy świetnie wyszkolonych pilotów wybrano Sheparda, który miał poprowadzić pierwszy lot w kosmos, a Glenn miał być jego wsparciem.
Stawka w wyścigu kosmicznym wzrosła 15 kwietnia 1961 roku, kiedy Związek Radziecki wystrzelił w kosmos kosmonautę Jurija Gagarina, który stał się pierwszą osobą, która okrążyła Ziemię, lecąc w kosmosie przez 108 minut.
Sowieci pokonali Amerykanów o niecały miesiąc. Start Sheparda był początkowo zaplanowany na 2 maja, ale był dwukrotnie przekładany z powodu warunków pogodowych. 5 maja wystartował Freedom 7, wynosząc Sheparda na wysokość 116 mil (187 kilometrów) na 15-minutowy lot suborbitalny. Ze względu na umiejscowienie okien iluminatora, pierwszy Amerykanin w kosmosie nie był w stanie dostrzec gwiazd, a ponadto był zbyt mocno przypięty pasami, by doświadczyć stanu nieważkości. Ponadto, filtr pozostawiony na oknie peryskopu sprawiał, że Ziemia wydawała się czarno-biała.
Mimo, że Sowieci jako pierwsi osiągnęli historyczny kamień milowy, a Gagarinowi udało się odbyć dłuższy lot orbitalny, lot suborbitalny Sheparda nadal miał duże znaczenie dla świata. W przeciwieństwie do Gagarina, start, lot i lądowanie Sheparda były oglądane na żywo w telewizji przez miliony ludzi. Podczas gdy nazwisko Gagarina zostało upublicznione, wiele szczegółów jego lotu było utrzymywanych w tajemnicy przez ponad dekadę – jak na przykład fakt, że skoczył on na spadochronie na Ziemię, zamiast wylądować w swoim statku kosmicznym. Za ten brawurowy wyczyn prezydent USA John F. Kennedy odznaczył go medalem NASA Distinguished Service Medal.
Shepard pracował na ziemi przy kolejnych lotach w programie Mercury i był przewidziany do pilotowania misji Mercury 10. Ale po udanym umieszczeniu astronauty na orbicie na cały dzień w 1963 roku z Faith 7 (pilotowanym przez Gordona Coopera), NASA postanowiła zamknąć pierwszy załogowy program kosmiczny i ruszyć z Gemini, kolejnym krokiem w podróży na Księżyc. Astronauci w Gemini ćwiczyli dokowanie statków kosmicznych na orbicie i wykonywanie spacerów kosmicznych, dwie umiejętności, które byłyby wymagane do lądowania na Księżycu.
NASA wybrała Sheparda, aby był częścią pierwszej załogowej misji Gemini, która została nazwana Gemini 3. Jednak pewnego ranka obudził się z zawrotami głowy i mdłościami, i stwierdził, że ciągle upada. Następnie zdiagnozowano u niego chorobę Ménière’a. W jego uchu wewnętrznym nagromadził się płyn, który zwiększył wrażliwość kanałów półkolistych i powodował zawroty głowy. Shepard został uziemiony w 1963 roku, zabroniono mu samodzielnych lotów samolotami odrzutowymi oraz podróżowania w kosmosie.
Shepard zmienił biegi, obejmując stanowisko szefa Biura Astronautów NASA. Nadzorował działania, szkolenia i harmonogramy astronautów, a także pomagał w planowaniu misji.
W 1969 roku Shepard przeszedł operację, która rozwiązała jego chorobę i pozwoliła mu odzyskać pełny status lotnika. Shepard, Stuart Roosa i Ed Mitchell byli początkowo zaplanowani do lotu na Apollo 13, ale zostali odsunięci o misję, aby dać wszystkim dodatkowe szkolenie, zwłaszcza Shepardowi. Shepard został następnie mianowany dowódcą misji Apollo 14 na Księżyc. Oznaczało to, że gdy statek kosmiczny Apollo 13 został poważnie uszkodzony w wyniku eksplozji podczas podróży i musiał awaryjnie wrócić na Ziemię, Sheparda nie było na pokładzie. Jego załoga skorzystała również z ulepszeń bezpieczeństwa statku kosmicznego po locie Apollo 13, takich jak zmiany w okablowaniu elektrycznym.
Na Księżyc
Shepard wystrzelił z powrotem w kosmos z Przylądka Canaveral 31 stycznia 1971 roku. On i Mitchell wylądowali na wyżynie Fra Mauro na powierzchni Księżyca 7 lutego. W wieku 47 lat Shepard był najstarszym astronautą w ówczesnym programie kosmicznym. Przed opuszczeniem powierzchni Księżyca Shepard, zapalony golfista, rozłożył składany kij golfowy i uderzył dwie piłki. Pierwsza z nich wylądowała w pobliskim kraterze, ale według Sheparda, druga poleciała na „mile i mile”. (W rzeczywistości, druga piłka prawdopodobnie wylądowała około 655 stóp dalej, lub 200 metrów, zgodnie z partnerską stroną Space.com collectSPACE.)
Shepard i Mitchell spędzili ponad 33 godziny na Księżycu, najdłuższy czas, w jakim jakakolwiek załoga przebywała do tej misji. Shepard i Mitchell spędzili również więcej czasu poza swoim statkiem niż poprzedni astronauci, rejestrując 9 godzin i 17 minut. Przywieźli do domu 94 funty (prawie 43 kilogramy) próbek księżycowych, w tym dwie skały o wadze ponad 4,5 kilograma każda.
W ciągu swoich dwóch lotów Shepard spędził w kosmosie 216 godzin i 57 minut.
Spuścizna Sheparda
Po Apollo 14, Shepard kontynuował swoją kluczową rolę za kulisami jako Główny Astronauta w NASA, co uczyniło go osobą odpowiedzialną za szkolenie astronautów i dało mu głos w decydowaniu o tym, którzy astronauci będą latać w programie Gemini. Wielu astronautów w Gemini poszedł na latać misje Apollo, z kilku weteranów Gemini nawet czyni go do księżyca.
W 1974 roku, Shepard przeszedł na emeryturę z NASA jako tylnego admirała. Rozpoczął pracę w sektorze prywatnym i stworzył firmę parasolową dla swoich różnorodnych interesów biznesowych, Seven Fourteen Enterprises, nazwaną tak na cześć misji Freedom 7 i Apollo 14.
W 1984 r. współpracował z pozostałymi ocalałymi astronautami z misji Mercury oraz wdową po ofierze misji Apollo 1, Gusie Grissomie, aby założyć Mercury Seven Foundation. Później przemianowana na Astronaut Scholarship Foundation, organizacja ta istnieje do dziś i zbiera pieniądze dla studentów college’u studiujących nauki ścisłe i inżynierię.
Shepard zmarł 21 lipca 1998 roku, z powodu powikłań białaczki, w wieku 74 lat. Jego żona zmarła nieco ponad miesiąc później, 25 sierpnia.
Dalsza lektura:
- Biografia Alana Sheparda w NASA
- 40. rocznica misji Mercury 7
- Flash Back to America’s First Spaceflight
Ten artykuł został zaktualizowany 10 października 2018 r. przez Space.com Contributor, Elizabeth Howell.
Ostatnie wiadomości