Een van de belangrijkste kenmerken van de Renaissance was de herontdekking door Europese denkers van oude Griekse en Romeinse ideeën en teksten. Zo betekent de term “renaissance” in het Frans “wedergeboorte”. Dit heeft te maken met het idee dat de intellectuele cultuur van de Renaissance werd aangewakkerd door de herontdekking van deze oude filosofieën en ideeën die in Europa tijdens de Middeleeuwen grotendeels waren genegeerd. Veel van deze oude teksten werden bewaard door Islamitische en Joodse culturen in het Midden-Oosten en werden pas ten tijde van de Renaissance door de Europeanen herontdekt. Meer in het bijzonder wordt de beroemde Italiaanse Renaissance geleerde en humanist Petrarca (ook bekend als Francesco Petrarca) herinnerd aan de herontdekking van het vroegere werk van de Romeinse filosoof Cicero. Petrarca’s herontdekking in de 14e eeuw van Cicero’s brieven wordt beschouwd als de vonk van de Italiaanse Renaissance en inspireerde andere Europese geleerden (zoals Erasmus) om hetzelfde te doen en naar oude teksten te kijken. Petrarca beschouwde de ideeën in Cicero’s en andere antieke teksten als superieur aan de ideeën in Europa ten tijde van de Middeleeuwen. Petrarca wordt ook beschouwd als de grondlegger van de humanistische beweging tijdens de Renaissance. In het algemeen was het Humanisme van de Renaissance de studie van oude Griekse en Romeinse teksten met het doel nieuwe normen en waarden in de maatschappij te bevorderen. Deze normen en opvattingen verschilden van die uit die tijd omdat zij minder sterk gericht waren op een religieus wereldbeeld. In plaats daarvan gebruikten humanisten uit de Renaissance, zoals Petrarca, oude teksten om een wereldbeeld te bevorderen dat gebaseerd was op logica en rede. Dit moest worden bereikt door de studie van de “studia humanitatis”, die tegenwoordig bekend staat als de menswetenschappen en onderwerpen omvat als: grammatica, geschiedenis, poëzie, en filosofie. Humanisten uit de Renaissance propageerden het idee dat burgers in deze onderwerpen onderwezen moesten worden om hen in staat te stellen deel te nemen aan het sociale en politieke leven van hun samenleving. Dit was een fundamentele verandering ten opzichte van het feodalistische en religieuze leven dat de realiteit was voor de meeste mensen in het Europa van de Middeleeuwen. Petrarca’s daden worden dan ook beschouwd als belangrijk voor het ontstaan en de groei van de Renaissance, en vormden een inspiratiebron voor anderen zoals Erasmus.